მეძავი

– შესანიშნავი გოგონაა მერიკო და შენი თავი მას ღმერთმა გამოუგზავნა, ქეთევან. უფალმა გაგაძლიეროს და გაგახაროს!

– სადაა მერე ეს უფალი, ჩემო მართა. რატომ აბოგინებს და აცოცხლებს ამდენ გარეწარსა და ნაძირალას, რომლებიც წესიერ ხალხს სიცოცხლეს უმწარებენ, – თქვა ქეთინო ბებიამ. სიგარეტი გააბოლა და დაამატა, – ერთადერთი ადამიანი ხარ, ვისაც ამ ამბავს მოვუყვები და იმედია, ეს ისტორია ჩვენ შორის დარჩება. ჩათვალე, რომ აღსარებას გაბარებ.

– აღსარებას?

– მომისმინე, – თქვა ქეთინო ბებიამ და თხრობა დაიწყო, – ჩვენი ოჯახი თბილისში ცხოვრობდა, ძირძველი თბილისელები ვიყავით და სოფელში ჩემი ნებით გადავსახლდი, იქ სამუშაოდ გავემგზავრე, რათა აქაურობას გავცლოდი. კარ-მიდამო იქაურებმა ამიშენეს და ქალაქში ძალიან იშვიათად ჩამოვდიოდი. აქაურობის დანახვაც კი არ მინდოდა. არადა, ბავშვობაში ძალიან მიყვარდა თბილისი, ჩემი ძველი უბანი, სახლი, სადაც დავიბადე და გავიზარდე. მე და ჩემს და-ძმას ჩვენი მშობლები პატრიოტული სულისკვეთებით გვზრდიდნენ, სულსა და გულში სამშობლოს სიყვარულს გვინერგავდნენ. არა საბჭოთა სამშობლოსას, არამედ საქართველოსას. ჩვენი ოჯახი იმთავითვე სამედიცინო სფეროში იყო. ჩემი მშობლებიც ექიმები იყვნენ. ჩემი და ჩემი ძმაც – ექიმები. ჩემი საცოდავი დისშვილი და სიძეც – ექიმები. შენ მათ კარგად იცნობდი და მხოლოდ მე გადავუხვიე ამ გზას. პატრიოტულმა აღზრდამ ჩემზე ისეთი ძლიერი გავლენა იქონია, რომ ადრეული ბავშვობიდანვე დავისახე მიზნად, საქართველოს ნამდვილი ისტორია დამეწერა, ნამდვილი და არა ისეთი, რასაც საბჭოთა პროპაგანდა გვიქადაგებდა და გვატყუებდა. ყოველივე აქედან გამომდინარე ისტორია-არქეოლოგიის ფაკულტეტზე მოვეწყვე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. წინ გრანდიოზული გეგმები მქონდა. ამას ისიც დაემატა, რომ პირველი სიყვარული მეწვია. ბაკური ჩვენს კათედრაზე უფროსი მასწავლებლის პოზიციაზე მუშაობდა, ის ოცდაცხრა წლის იყო, ჩემზე ათი წლით უფროსი, უცოლო და ძალიან მომხიბვლელი გარეგნობის. გოგოები მისთვის ჭკუას კარგავდნენ. მე კი მას ისე ვუყურებდი, როგორც ჩემს ლექტორს და თავდაპირველად არანაირი სხვა გრძნობა არ გამაჩნდა მის მიმართ. ბაკური თვითონ დამიახლოვდა. სტუდენტები სამხრეთ საქართველოში, არქეოლოგიურ ექსპედიციაში წაგვიყვანა და ჭკუაზე არ ვიყავი სიხარულისგან. მიმაჩნდა, რომ ეს იყო პირველი ნაბიჯი ჩემი სანუკვარი ოცნების გზაზე. თითქმის ორი თვე ვიყავით იქ და ისე მოხდა, რომ ბაკურის მიმართ სიმპათიები გამიჩნდა. არა იმიტომ, რომ ძალიან სიმპათიური იყო, რის გამოც მას ეტრფოდნენ, არამედ მისი ცოდნიდან და საქმისადმი მიდგომიდან გამომდინარე. ამ ყველაფერს მისი მოქარგული ენა და დახვეწილი მანერებიც ემატებოდა და ამ ყოველივეს მომხიბვლელი გარეგნობა აგვირგვინებდა. თბილისში დაბრუნებამდე ერთი კვირით ადრე ბაკური სიყვარულში გრამომიტყდა და ეს ძალიან რომანტიკულად გააკეთა. შუაღამე გადასული იყო და ვარძიის კომპლექსის მოპირდაპირე მხარეს, მტკვრის პირას, პატარა კოცონთან ვისხედით, მარტონი. თავდაპირველად ისტორია-არქეოლოგიაზე ვსაუბრობდით. ბაკური ძალიან საინტერესოდ და დაწვრილებით მიყვებოდა თამარის ეპოქაზე, რუსთაველის ტრფობაზე ქართველი მეფე-ქალის მიმართ, ღმერთსა და რელიგიაზე. ბოლოს სიჩუმე ჩამოვარდა. რატომღაც უხერხულობა ვიგრძენი. არ მეძინებოდა, მაგრამ წამოვდექი და ვთქვი, რომ დასაძინებლად მივდიოდი. ბაკურმა მთხოვა, ცოტა ხანს მოიცადეო. შემდეგ კი მტკვრის პირას მივიდა და წყალში გადაეშვა. მდინარე გადაცურა და რადგან უმთვარო ღამე იყო, სიბნელეში ვეღარ დავინახე, სად გაუჩინარდა. კოცონთან მარტო ვიდექი და თავში ათასი ფიქრი მიტრიალდება. დაახლოებით, ოციოდე წუთის შემდეგ სიბნელიდან მოულოდნელად გამოძვრა. სულ ერთიანად სველი იყო, ხელში პატარა სანთელი ეკავა. მან ეს სანთელი კოცონზე აანთო, რიყის ქვაზე დაამაგრა. ჩემ წინ დაიჩოქა და მითხრა:

– ქეთევან, მე შენ ძალიან მიყვარხარ! ჩემი გული ახლა ისე იწვის, როგორც თამარის კელიიდან წამოღებული ეს თაფლის სანთელი. ჩემი გრძნობა კი ისეთივე წმიდაა და გულწრფელი, როგორც ის წმიდა ფრესკა, საიდანაც ეს სანთელი წამოვიღე. ჩემი სიცოცხლე შენს ხელშია და მინდა, ის მხოლოდ შენ მოგიძღვნა.

პასუხი არ გამიცია, მაგრამ მისი სიყვარული გულში ჩამივარდა და დღითიდღე მიძლიერდებოდა. თბილისში რომ დავბრუნდით, ერთმანეთს უკვე რეგულარულად ვხვდებოდით. სამი თვის შემდეგ კი, ზამთრის ერთ სუსხიან ღამეს ჩემები მოვატყუე, რომ თითქოს მეგობარი გოგონას სახლში ვრჩებოდი საკურსო პროექტის გასაკეთებლად. სინამდვილეში კი მთელი ღამე ბაკურის საწოლში გავატარე. მიუხედავად იმისა, რომ მე და ბაკური ერთმანეთთან ინტიმურ ურთიერთობაში ვიმყოფებოდით, ამას სახალხოდ არ ვამჟღავნებდით და ვცდილობდით, ჩვენი შეყვარებულობა არ შეემჩნიათ. უნივერსიტეტის კედლებში თავი ისე გვეჭირა, როგორც ლექტორსა და სტუდენტს. სახალხოდ ერთად არასდროს ვჩნდებოდით, გარდა საუნივერსიტეტო ღონისძიებებისა. იქაც ერთმანეთთან დისტანცია გვეკავა, რომ ეჭვის საბაბი არავისთვის მიგვეცა. და მხოლოდ მაშინ მივეცემოდით ხოლმე სიყვარულს, როდესაც ფრულად ვხვდებოდით ერთმანეთს ბაკურის ბინაში. ეს შეხვედრები, ძირითადად, დღისით ხდებოდა. კვირაში ერთხელ კი ვახერხებდი და ბაკურთან მთელი ღამე ვრჩებოდი. ჩვენი ინტიმური ურთიერთობის მესამე თვე რომ შესრულდა, ჩემს მშობლებს მორიგი ტყუილი ვუთხარი – თითქოს საკურსო პროექტს ვამზადებდი და ჩემს ჯგუფთან ერთად უნდა დავრჩენილიყავი. სინამდვილეში კი ბაკურთან გავიქეცი. უქეიფოდ დამხვდა და მიზეზი რომ ვკითხე მითხრა:

– ჩემს ახლო ნათესავს მილიცია ეძებს და დახმარებისთვის მომმართა. მე კი არ ვიცი, რა ვუშველოო.

– რა შეემთხვა?

– სოხუმელია და ვიღაც რუსი გენერალი უცემია.

– რატომ?

– გერონტისთვის უთქვამს, ქართველები ღორები ხართ და რა დასანანია, რომ ხრუშჩოვმა ციმბირში არ გადაგასახლათ და სული არ ამოგხადათო. გერონტის კი ფეხქვეშ გაუდევს ის ნაძირალა და ისე დაუჟეჟავს, რომ ტვინის სერიოზული შერყევა აქვს და სამი ნეკნი – ჩატეხილი.

– მერე.

– რა მერე, ქეთევან?! მთელი მილიცია ფეხზე დგას და ძლივს გამოასწრო იქიდან. ამ დილით მილიცია დამადგა და ჩემთან ეძებდნენ. კიდევ კარგი, რომ დროზე მოვასწარი და გავაპარე, თორემ ორივეს ვირის აბანოში ჩაგვაყუდებდნენ. არ ვიცი, რა ვიღონო.

– ახლა სადაა?

– სხვენში იმალება. მაგრამ აქ დიდხანს ვერ გაჩერდება. ვინმე შენიშნავს და დააბეზღებენ.

– მე დავეხმარები.

– როგორ?

– ჩემს ძმასთან დავმალავ. მარტო ცხოვრობს და არავინ შეაწუხებს.

– არა, შენ და შენს ძმას ასეთი საფრთხის ქვეშ ვერ დაგაყენებთ, – კატეგორიული უარი მტკიცა ბაკურმა და დაამატა, – სჯობს, ისევ აქ იყოს. მართალია, იმის დიდი შანსია, რომ კვლავ მოვიდნენ შესამოწმებლად, მაგრამ მოვიფიქრებ რამეს.

– რა მოფიქრება გინდა, ბაკურ?! მოფიქრებულია და გადაწყვეტილი. ჩემი ძმის სახლში ისე იქნება, როგორც ცხრაკლიტულში.

– არა, არა!

– რა, არ გვენდობი?

– რა სისულელეა! უბრალოდ, ძალიან სახიფათო საქმეა და არ მინდა, რომ ჩემი საცოლის ოჯახი საფრთხეში ჩავაგდო, შენზე რომ არაფერი ვთქვა.

– ნუ გეშინია. ყველაფერი ისე იქნება, როგორც საჭიროა. მე ჩემს ძმას დაველაპარაკები და მალე დავბრუნდები. გერონტი კი გააფრთხილე, რომ მზად იყოს. ახლა კი გავიქცევი, რომ დრო არ დავკარგოთ. ყველაფერი რომ მოგვარდება, ისევ აქ გავჩნდები, – ვუთხარი ბაკურს და წავედი.

ჩემი ძმა უსიტყვოდ, თვალის დაუხამხამებლად დამთანხმდა ჩემი ლექტორის ნათესავის, სოხუმელი გერონტის შეფარებაზე. ძებნილის სხვენიდან ევაკუაცია კონსპირაციის ყველა წესის დაცვით განვახორციელეთ. მე და ჩემი ძმა ტაქსით მივედით. მანქანა ბაკურის სახლიდან ორასიოდე მეტრის მოშორებით გავაჩერებინეთ და ტაქსისტი რომ შეცდომაში შეგვეყვანა, სხვა საცხოვრებელი სახლის კორპუსში შევედი და ბაკურის სახლამდე ფეხით ვიარე. იქიდან კი მე და გერონტი ხელკავგაყრილები წამოვედით და იმავე გზით დავბრუნდით ტაქსიში. ჩემი ძმის სახლთან იგივე მანევრი განვახორციელეთ და გენერლის მცემელი გერონტი მშვიდობიანად დავაბინავეთ.

მე უაღრესად კმაყოფილი დავბრუნდი ბაკურთან და მთელი ღამე სიამტკბილობაში გავატარეთ. ჩემი თავი ლამის ეროვნული გმირი მეგონა, ბაკური – ღირსეული რაინდი, გერონტი კი – ეროვნული ღირსების დამცველი პატრიოტი ქართველი. სინამდვილეში კი ყველაფერი სულ სხვაგვარად აღმოჩნდა. მე მიამიტი, ბრმად შეყვარებული იდიოტი, დანარჩენი ორნი კი უკიდურესი ნაძირლები ყოფილან. გერონტი სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის ოპერატიული თანამშრომელი აღმოჩნდა, ბაკური კი იმავე უწყებიდან დათხოვნილი გარეწარი, რომელსაც, თურმე, შანსი მისცეს, რომ საკუთარი თავის რეაბილიტაცია მოეხდინა საკუთარი თავის და „კაგებეს“ ოპერაციაში ბინძური როლი შეესრულებინა. საქმე ის იყო, რომ ჩემს ძმასა და მის მეგობრებს არალეგალური პატრიოტული ორგანიზაცია ჰქონდათ შექმნილი. ეს პატრიოტ-ინტელექტუალთა ჯგუფი დრო და დრო ჩემი ძმის ბინაში იკრიბებოდნენ და ქვეყნისთვის საჭირბოროტო საკითხებზე მსჯელობდნენ. მათ, აგრეთვე, ჰქონდათ საკუთარი გამოცემა, სადაც პატრიოტული შინაარსის ტექსტებს ბეჭდავდნენ და ხალხში სხვადასხვა საშუალებით ავრცელებდნენ. „კაგებეში“ ამის შესახებ ინფორმაცია ჰქონდათ, მაგრამ ხელჩასაჭიდს ვერ პოულობდნენ. ამიტომ მოიფიქრეს მათთან ჩანერგვის ოპერაცია და ჩემი მეშვეობით განახორციელეს კიდეც.

– ესე იგი, ბაკურმა შენ მხოლოდ და მხოლოდ გამოგიყენა და ამისთვის შენთან სასიყვარულო ურთიერთობები გააბა? – იკითხა დეიდა მართამ ხმის კანკალით.

– კი. სწორედ ასე იყო.

– გარეწარი! ვიგინდარა! ნაძირალა! – თქვა დეიდა მართამ და დაამატა, – მერე რა მოხდა?

– რა მოხდა და ყველაზე საშინელი რამ. ის გერონტი კარგად მომზადებული ოპერატიული მუშაკი აღმოჩნდა. მან მოახერხა და პატრიოტთა ჯგუფში შეაღწია. მათი ნდობა მოიპოვა და დაარწმუნა, რომ მომავალი ბრძოლებისთვის იარაღის შეძენა იყო აუცილებელი. შეაგროვეს ფული და „კაგებეს“ ერთ-ერთი თანამშრომლისგან, რომელიც სამხედრო ოფიცრად ასაღებდა თავს, ორი პისტოლეტი, ორი შაშხანა, ერთი ავტომატი და ექვსი ხელყუმბარა შეიძინეს. ყველაფერი ეს ჩემი ძმის სახლში ინახებოდა. იშოვეს ორი ცალი საბეჭდი მანქანა და მასზე მწვავე ანტისაბჭოთა პროკლამაციებს ბეჭდავდნენ და ავრცელებდნენ. როდესაც უშიშროებას საკმაო მასალები დაუგროვდა, მთელი ეს ცხრაკაციანი ჯგუფი დააპატიმრეს და ჩემი ძმის სახლიდან უტყუარი ფაქტები ამოიღეს, რაც უმკაცრეს სასჯელს იმსახურებდა. გერონტი კი გაუჩინარდა და ის ძებნილად გამოაცხადეს. ერთი სიტყვით, „კაგებემ“ ქართველი პატრიოტები სუფთად წამოაგო პროვოკაციაზე და ამაში მთავარი დამნაშავე მე ვიყავი. თავდაპირველად, როდესაც ჩემი ძმა და მისი თანამოაზრეები დააპატიმრეს, წარმოდგენაც კი არ მქონდა, რა ხდებოდა. მე ისიც კი არ ვიცოდი, თუ ჩემი ძმა, ექიმობის პარალელურად, არალეგალურ საქმიანობას ეწეოდა. ის, უბრალოდ, პატრიოტი მეგონა და ამის შესახებ არც მას დასცდენია სიტყვა ჩვენს ოჯახში. ეს უბედურება რომ მოხდა, პირველად ბაკურს მოვუყევი ყველაფერი და მან შეიცხადა. მანუგეშებდა და მაიმედებდა, რომ ყველაფერში გვერდით დამიდგებოდა. დაპატიმრებულებს არც ჩვენ გვაკარებდნენ და არც მათ სხვა ჭირისუფლებს. ცხრავე საკმაოდ კერკეტი აღმოჩნდა და დანაშაულს არ აღიარებდნენ, მიუხედავად იმისა, რომ თითოეული მათგანი სასტიკ პრესში ჰყავდათ და სიკვდილს თვალებში უყურებდნენ. ასე გასტანა ერთმა თვემ და როდესაც უშიშროებამ თავის მიზანს მხოლოდ ნაწილობრივ მიაღწია, მათ კი სრული აღიარება სჭირდებოდათ, საქმეში კვლავ ბაკური ჩართეს. ერთ დღეს ბაკურმა თავისთან დამიბარა და რომ მივედი, მითხრა:

– ქეთევან, „კაგებეში“ ჩემი ძველი მეგობარი მუშაობს და მისგან შემთხვევით შევიტყვე, რომ შენს ძმასა და მის მეგობრებს ძალიან ცუდად აქვთ საქმე და თუკი დანაშაულს არ აღიარებენ, მათ ტერორისტული აქტის მომზადებისა და სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობისთვის, ანტისაბჭოთა მოღვაწეობისა და ქვეყნის ღალატისთვის სასჯელის უმაღლესი ზომა მიესჯებათ.

– ანუ?

– ანუ, მათ სიკვდილით დასჯიან.

– სიკვდილით? – ვთქვი მე და დავამატე, რატომ სიკვდილით. მათ ხომ არავინ მოუკლავთ?

– არა, მაგრამ ასეთია კანონი და ვერსად გაექცევიან.

– თუ აღიარეს, მაშინ?

– მაშინ სიცოცხლეს შეუნარჩუნებენ და სწორედ ამიტომ დაგიძახე.

– კონკრეტულად რა უნდა გავაკეთო?

– თუკი შენს ძმას დაარწმუნებს ვინმე, რომ დანაშაული აღიაროს და გულწრფელად მოინანიოს ყველაფერი, მაშინ ის საკუთარ თავსაც გადაარჩენს და თავის მეგობრებსაც. იქნებ შენს მშობლებს დაელაპარაკო და შეძლონ მათ შენი ძმის დარწმუნება?

– როგორც ვიცი, არცერთ მათგანს წამითაც ახლო არ აკარებენ დაპატიმრებულებს და ლაპარაკის საშუალებას ვინ მისცემს?

– ჩემი ძველი მეგობარი შემპირდა, შეხვედრას მე მოვაწყობო.

აბა, რას წარმოვიდგენდი, თუ ბაკური ამ ოპერაციის ერთ-ერთი მთავარი მონაწილე იყო. ძველი მეგობარი კი წმინდა წყალის ბლეფი და მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ მეხმარებოდა – ბრჭყალებში, რა თქმა უნდა, რომ ბოლომდე მიეყვანათ თავიანთი ჩანაფიქრი? ამიტომ, სახლში დავბრუნდი და ბაკურის სიტყვები მამაჩემს გადავეცი. თუმცა, არაფერი მითქვამს ჩემი და ბაკურის ურთიერთობების შესახებ. მამა ძალიან ჭკვიანი კაცი იყო. ჩაფიქრდა და მკითხა:

– ვინც ეს ყველაფერი გითხრა, შენი ვინაა?

– ჩემი ლექტორია, მამა. ძალიან კარგი და პატრიოტი ადამიანი.

– შვილო, ჭკვიანი გოგო ხარ და ნუთუ ვერაფერს ხვდები?

– რას გულისხმობ, მამა?

– იმას, რომ ვისაც შენ პატრიოტს უწოდებ, ეს ყველაფერი დავალებული აქვს და ძველი მეგობრის ვერსია ბლეფია. როგორც ეტყობა, ჩვენი ბიჭები ვერ აალაპარაკეს და ამის მეშვეობით უნდათ მათი გატეხვა. ჯერ ერთი, რომ შენს ძმას ვერ დავარწმუნებ, აღიარებითი ჩვენება მისცეს და არ იზამს ამას. ხოლო, ეს რომ გააკეთოს, მაშინ საკუთარ მდგომარეობას კიდევ უფრო მეტად დაამძიმებს და თავის მეგობრებსაც უღალატებს. მიხვდი ახლა, რაშია საქმე?

– ბოლომდე ვერა.

– რაშია, ჩემო გოგონა და უშიშროება ჩვენი ხელით ცდილობს თავისი საქმის ბოლომდე მიყვანას. ბიჭებს ვერ ტეხავენ და ჩვენი დახმარება სჭირდებათ. პროვოკატორია ეგ შენი ლექტორი და მოგზავნილი.

სიტყვა „მოგზავნილმა“ გონება გამიხსნა და ბაკურთან ურთიერთობის კადრები გონებაში უკან გადავახვიე და თავიდან დავიწყე მათი ყურება... ვიხსენებდი ყოველ სიტყვას. ყოველ მოძრაობას. გზადაგზა სხვადასხვა რამ ამოდიოდა ზედაპირზე და როდესაც გერონტის ეპიზოდამდე მივედი და ყურადღებით გავაანალიზე, ჩემთვის ყველაფერი ნათელი გახდა. ეს რომ გავიაზრე, კინაღამ ტვინში სისხლი ჩამექცა და მივხვდი, თუ რა ნაძირალასთან მქონდა საქმე და რომ მე თვითონ შევუწყვე ხელი უშიშროებას ჩემი ძმისა და მისი მეგობრების დაპატიმრებაში. ქუჩაში გავედი და კარგა ხანს თავზე ვბრაზობდი, თან ვფიქრობდი, რა მეღონა. ცოტა რომ დავმშვიდდი, ბაკურს მივადექი სახლში. შევედი, დავჯექი და ვკითხე:

– შენი ძველი მეგობარი ისევ ხომ არ გინახავს?

– არა, რატომ მეკითხები?

– ჩემი ძმისა და მისი მეგობრების ამბავი მაინტერესებს და ამიტომ.

– ხომ გითხარი უკვე.

– ბაკურ, სოხუმელი გერონტი ვინაა?

– ჩემი ნათესავი. ხომ იცი, ვინცაა. რატომ მეკითხები?

– და სადაა ახლა?

– აბა, რა ვიცი. იმალება სადღაც. ხომ იცი, რომ ეძებენ.

– ნაძირალა ხარ, ბაკურ! შენ მე ამ სიბინძურისთვის გამომიყენე და ყველაფერი წინასწარ გქონდათ დაგეგმილი.

ამ სიტყვებზე ბაკურს სახე ეცვალა. ცინიკური გამომეტყველება მიიღო და მითხრა:

– ნაძირალა მე კი არა, შენი ძმა და მისი ამფსონები არიან. მოღალატეები და ტერორისტები. ხალხისა და სამშობლოს მტრები. მე კი უშიშროების თანამშრომელი ვარ და ჩემს ქვეყანას ვემსახურები.

– არაკაცო, ბინძურო ნაძირალავ! – დავუღრიალე ბაკურს. წინასწარ გამზადეკბული ხანჯალი ამოვაცურე, რომელიც ქამარში მქონდა დამალული და ელვისებური სისწრაფით ვატაკე ბაკურს გულში.

– რა ქენი? – წამოიძახა მართა დეიდამ.

– რა და, სული გავაფრთხობინე. ისე ჩაძაღლდა, რომ დაკვნესებაც ვერ მოასწრო

– მერე?

– მერე ის, რომ ჯერ მილიციაში მისვლასა და ჩაბარებას ვაპირებდი. ხანჯალი გულიდან ამოვაძრე და სისხლიანი ისევ ქამარში დავმალე შემდეგ სახლიდან გავედი და ფეხით გავუყევი გზას. რატომღაც დავმშვიდდი და მღელვარებამ გადამიარა. შევჩერდი. მივიხედ-მოვიხედე, ქუჩაში კაციშვილი არ დადიოდა. შუა ღამეს კარგა ხნის გადაცილებული იყო. მტკვრის მარჯვენა სანაპიროზე, ჯებირთან შევჩერდი. ხანჯალი მდინარეში გადავაგდე და სახლში დავბრუნდი.

– მერე?

– მერე ტანსაცმელი გამოვიცვალე, შევახვიე და ნაგავში ჩავყარე. აბაზანაში შევედი და მთელი ეს სიბინძურე ჩამოვირეცხე. დილით კი ნაგავი გადავყარე და მშვიდად წავედი უნივერსიტეტში. არ ვიცი, რატომ, მაგრამ თავს აბსოლუტურად მშვიდად ვგრძნობდი და ყველაფრისთვის მზად ვიყავი. არც დაპატიმრების მეშინოდა და არც „კაგებეში“ წამებისა და ყველა იმ უბედურების, რაც ამ შემთხვევაში შეიძლებოდა, შემხვედროდა. ჩემდა გასაკვირად, არავის დავუპატიმრებივარ. ბაკურის ლეში კი მხოლოდ სამი დღის შემდეგ აღმოაჩინეს. „კაგებეში“ იცოდნენ, რომ მე ბრმად გამომიყენეს ამ ბინძურ ოპერაციაში და როგორც ეტყობა, იფიქრეს, რომ არაფერი ვიცოდი და ჩემზე ეჭვი არ მოუტანიათ. მხოლოდ ერთხელ დამკითხეს. უფრო სწორად კი საერთო წესით, სხვებთან ერთად ჩვენება ჩამომართვეს და ამ საქმემ ჩემთვის ასე იოლად ჩაიარა. იმ ნაძირლის ჩაძაღლებიდან სამი კვირის თავზე კი ჩემი ძმისა და მისი თანამოაზრეების სასამართლო პროცესი გაიმართა და ყველა მათგანს თხუთმეტ-თხუთმეტი წელი მიუსაჯეს. სასამართლოს მხოლოდ ოჯახის თითო წევრი დაასწრეს და ჩვენგან იქ მამა იმყოფებოდა. როგორც მოგვიყვა, პროცესი, სულ რაღაც, სამი საათი გაგრძელდა. მამაჩემის თქმით, ბიჭები საკმაოდ მხნედ იყვნენ და კოლოსალური ზეწოლის მიუხედავად, მორალურად და სულიერად არ გატყდნენ. თუმცა ისინი ვლადიმირის ცენტრალში გაამწესეს და ისეთ საშინელ პირობებში ამყოფებდნენ, რომ ცხრიდან სამმა ვადის ნახევარიც ვერ გაძლო და გარდაიცვალა. დანარჩენი ექვსი კი, და მათ შორის ჩემი ძმაც მძიმედ დაავადებული გამოვიდა იქიდან და სულ მალე გარდაიცვალნენ კიდეც.

– რა საშინელებაა! ეს რა გადაგხდენია თავს?!

– ეს კიდევ არაა ყველაფერი, – ამოიოხრა ქეთინო ბებიამ და დაამატა, – ჩემი ძმის სასამართლო პროცესამდე ორი დღით ადრე აბორტი გავიკეთე. იმ ნაძირლისგან ფეხმძიმედ ვიყავი და არ მინდოდა, მისგან შვილი მყოლოდა. უკვე მეოთხე თვეს ვასრულებდი. აბორტის გაკეთება არ შეიძლებოდა და არალეგალურად გავიკეთე. ფული გადავუხადე ერთ გინეკოლოგს და ეს ოპერაცია მასთან სახლში ჩავიტარე. ძლივს გადავრჩი. სისხლდენას ვერ მიჩერებდა და ყველაფერმა რომ ჩაიარა, მითხრა: სასწაული მოხდა, რომ გადარჩი, მაგრამ ისეთი დარღვევები გაქვს, შვილი არასოდეს გეყოლებაო. არადა, სულ რაღაც ოცდახუთი წლის ვიყავი. უნივერსიტეტში კიდევ ერთი წელიწადი ვისწავლე და წითელ დიპლომზე დავამთავრე. კათედრაზე დარჩენაზე უარი განვაცხადე და სოფელში წავედი უბრალო მასწავლებლად. ამასობაში კი დედ-მამა გარდამეცვალა. ორივე ჩემი ძმის დარდმა შეიწირა. მერიკოს დედა და მე მარტონი დავრჩით სახლში და მშობლების წლისთავი რომ გადავიხადეთ, მე სოფელში წავედი. ჩემი დის ქორწილშიც კი არ ჩამოვსულვარ. ამის შემდეგ მხოლოდ ორჯერ ჩამოვედი: პირველად, როდესაც ჩემი ძმა დაბრუნდა ციხიდან და მეორედ, როდესაც ის გარდაიცვალა...

გაგრძელება შემდეგ ნომერში