რა ეშმაკობას იყენებდა ბერია, რომ საქართველოს შავიზღვისპირეთი დაბრუნებოდა

სერგო ბერია წერდა: „დიდი ალბათობით, როცა მამაჩემს ასამართლებდნენ, შეთქმულების მიერ ის უკვე დიდი ხნის მოკლული იყო და სწორედ ამიტომ არ იღებდა ხმას სასამართლოზე მჯდომი მამაჩემის ორეული იმ ფანტასტიკურ ბრალდებებზე, რომელიც მას წაუყენეს სახელმწიფოს მტრობასა თუ უკიდურეს ნაციონალიზმზე...“

ლავრენტი ბერიასადმი უკიდურესი ნაციონალისტის ბრალდების მიკერებას წინ თავისი პრეისტორია უძღოდა. კონკრეტულად კი ის, რომ ბერიას ისტორიული სამართლიანობის აღდგენის სურვილი ამოძრავებდა და დაუოკებლად სურდა იმ ძირძველი ქართული მიწების დაბრუნება, რომლებიც რუსეთის ფედერაციის შემადგენლობაში შედიოდა, ანუ დაბა ლესელიძის გაგრძელება ტუაფსემდე, სოჭის (სოჩა) ჩათვლით... გენერალი დიმიტრი ვოლკოგონოვი: „ბერიას, ეგრეთ წოდებული, საბჭოთა შავიზღვისპირეთის უდიდესი ნაწილის დაბრუნება სურდა საქართველოსთვის და ძალიან ეშმაკურად მოქმედებდა. ჯერ კიდევ 30-იანი წლების დასაწყისში, როდესაც ბერია საქართველოსა და ამიერკავკასიის ცეკას პირველი მდივანი იყო, თავის ამ გეგმას შეფარულად ახორციელებდა. იმ პერიოდში, ბერიას ძალისხმევით, ფართოდ იყო გაშლილი კომპლექსური სამუშაოები ყველა მიმართულებით. ერთ-ერთი მათგანი იყო კოლხეთის ჭაობების ამოშრობა და იქ მეურნეობების გაშენება. ამ ამოცანას ბერიამ დიდი წარმატებით გაართვა თავი. მიუხედავად იმისა, რომ ტერიტორიის ათვისების მიზნით, კოლხეთის დაბლობზე ცენტრალურ მთავრობას მრავალრიცხოვანი რუსი ეროვნების მოსახლეობის ჩასახლება უკვე ჰქონდა გადაწყვეტილი, ბერიამ ეს არ დაუშვა. ლავრენტი პავლეს ძემ საკუთარი ძალებით აითვისა ეს ტერიტორიები და კოლხეთის დაბლობზე ქართველები დაასახლა. ეს, ერთი მხრივ. მეორე მხრივ კი, ბერია ისეთ პროექტებს სთავაზობდა მოსკოვს (ცენტრალურ მთავრობას), რომელიც საქართველოს ადმინისტრაციულ საზღვრებს სცდებოდა. ძირითადად, ეს იყო აგროპროექტები და სამშენებლო კომპლექსები შავიზღვისპირეთში. პროექტების დამტკიცების შემდეგ კი ბერია თავის თანამემამულეებს გზავნიდა ამ სამუშაოებზე და ფაქტობრივად, ქართველებით ასახლებდა ძველ ქართულ მიწებს, რომლებიც რუსეთის იმპერიამ წაგლიჯა საქართველოს...“

ასე წარმოიშვა ქართული დასახლებები სოჭში, მთელი შავიზღვისპირეთის ზოლზე, ტუაფსეს ჩათვლით, რომელიც ადრე ნიკოფსია იყო. ამგვარად, ლავრენტი ბერია ნიადაგს ამზადებდა ძირძველი ქართული ტერიტორიების დასაბრუნებლად, რასაც ის აუცილებლად განახორციელებდა სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, თანაც, ყოვლად უმტკივნეულოდ, მართალია, ეშმაკური გზით, მაგრამ იურიდიულად – გამართულად. საგულისხმო ფაქტია, რომ ამ ფარული (უფრო სწორად, შეფარული) პროექტის ფარგლებში, ბერიამ შავიზღვისპირეთის ზოლში 60 ათასი ქართველი დაასახლა... მწერალი ბორის სოკოლოვი: „ეშმაკ, თვალთმაქც ბერიას 1953 წლის აპრილის დასაწყისში (სტალინი, რომ იტყვიან, ჯერ საფლავშიც კი არ იყო გაცივებული) მინისტრთა საბჭოში კანონპროექტი ჰქონდა შეტანილი. იმ კანონპროექტში ეწერა, რომ სოციალისტური გეგმით გათვალისწინებული აგრო და სხვა უმნიშვნელოვანესი საჭიროებებიდან გამომდინარე, მიზანშეწონილია, რომ სოჭი-ტუაფსეს შავიზღვისპირეთის მონაკვეთი საქართველოს იურისდიქციაში გადავიდესო. ბერიას გავლენიდან გამომდინარე, ამ კანონპროექტს დაატმკიცებდნენ და ბერია ყოვლად უმტკივნეულოდ დაუბრუნებდა ამ ძირძველ ქართულ მიწებს თავის ქვეყანას. „მაშინვე, როგორც კი ბერია ვერაგულად გამოასალმეს სიცოცხლეს, ხრუშჩოვის ბრძანებით, იქ ჩასახლებული ქართველების აყრა და უკან დაბრუნების პროცესი დაიწყო. თუმცა, მხოლოდ მეხუთედის დეპორტაცია განხორციელდა და ამ ძალადობას მხოლოდ 10 ათასი ადამიანი დაემორჩილა. დანარჩენებმა გამოსავალი მოძებნეს: ადგილობრივ ორგანოებს ფული გადაუხადეს, გვარები რუსულ ყაიდაზე გადაიკეთეს (ზოგმა, სულაც, გვარი გამოიცვალა), რუსებად ჩაეწერნენ და მათ ხელი აღარ ახლეს...

დიმიტრი ვოლკოგონოვი: „ზუსტად რა და როგორ მოხდა ბერიას დაპატიმრება, მოკვლა და ფალსიფიცირებული სასამართლოს მოწყობა, ამას, ალბათ, ჩვენი შთამომავლები თუ გაიგებენ მას შემდეგ, რაც საიდუმლო არქივებს გახსნიან, მანამდე კი შეგვიძლია, ვიმარჩიელოთ. მარჩიელობა კი, რომ იტყვიან, გაუგებარი საქმეა... ერთი რამ კი დანამდვილებით შეიძლება, ითქვას: ბერია უნიჭიერესი, საქმიანი ადამიანი იყო და მას უდიდესი წვლილი მიუძღვის საბჭოთა კავშირის მოდერნიზაციაში. ასეთი ადამიანები, ალბათ, ას წელიწადში ერთხელ იბადებიან და ჩემი ღრმა რწმენით, ბერია რომ ცოცხალი დარჩენილიყო და ქვეყანა ემართა, საბჭოთა კავშირი უძლიერესი იქნებოდა მსოფლიოში. მისი მოსახლეობა კი – უზრუნველყოფილი და ბედნიერი...

საბჭოთა სამხედრო გენერლის სიტყვებს ბევრი სერიოზული მკვლევარი იზიარებს. ისეთებიც, ვისაც ბერია ჯოჯოხეთის მოციქულად მიაჩნია. სინამდვილეში კი, ვინ იყო ბერია, ამას ისტორია განსჯის...“