ძველი თბილისის დამნაშავეები

ისრაელ გერელიშვილი – ხელის დამცლელი, პატარა ღვინის აღმართის ჩიხში იდგა. ყიდდა ნაქურდალს როგორც ტფილისში, ასე აგზავნიდა ბაქოში, ოდესასა და როსტოვში. იქიდანაც ჩამოდიოდა ნაძარცვი და ოდესელ ცნობილ ნაძარცვის გადამყიდველებთან ისრაელ აბრამზონთან და ჰაი შტეილმანთან გაება კავშირები და იქიდან გამოგზავნილს შემდეგ პარუნბეგოვისა და ხალათოვის ქარვასლაში ცლიდა. 1884 წელს შაითან ბაზარში ხმა გავარდა, რომ ებრაელებმა ქრისტიანი ბავშვი მოკლეს და იმის სისხლი მსხვერპლშეწირვისთვის იხმარეს. ხმა უმალ აიტაცეს, მედუქნეებმა მუშტებიც გამოაჩინეს. ებრაელებს იმ დღეს ბევრი მოხვდათ, თავი გამოიდეს ხალათოვის ქარვასლაში და თათრის მეიდანზე, ყოველ გამვლელსა და შემხვედრ ებრაელს ხვდებოდა წიხლი და ალიყური. ისრაელი ასეთ დროს აღმოჩნდა სამღებროს ქუჩაზე. მას მედუქნეები ეცნენ, ცემა დაუწყეს, გაქცეულს კი ქვა დააწიეს, რომელიც კეფაში მოხვდა და ასე მოკვდა. დაასაფლავეს კრწანისში ებრაელთა სასაფლაოზე.

დათიკო დათაშვილი – იგივე კოშარიძე. მძარცველი, დაიჭირეს 1884 წელს კუკიაზე არგუნაკოვას მკვლელობის გამო. მასთან ერთად დაიჭირეს კოლა ბერიძე და ეგორ სააკოვი. ასევე, ვართანოვი, ვინც მესანგრეთა ქუჩაზე, დუქანში დაგეგმა ეს საქმე, მოხუც ქალს სახლში რომ შეუვარდნენ და გაძარცვის მიზნით ყელი გამოჭრეს. სააკოვს, ბერიძესა და ვართანოვს 15 წლით კატორღა მიესაჯათ. დათაშვილს – 6 წელი და 8 თვე და მეტეხის ციხე აკმარეს. ერთ წელიწადში ის ციხიდან გარბის. ჯერ საკანში მიწა გათხარა, უგისოსო ფანჯრიდან კაზემატის სახურავზე ავიდა და იქიდან საბნებიდან დაგრეხილი თოკით ქვემოთ დაეშვა. მასთან ერთად გაქცეულ ღარიბოვს გუშაგმა არ დაანება და ხიშტით დაჭრა, ოსკანოვმა და მოსესოვმა ვერ მოასწრეს სახურავზე ასვლა, ბერიძე, იოსებ კულიჯანოვი და დათაშვილი კი გაიქცნენ. ბერიძე მერე ერთ თვეში დაიჭირეს, დათაშვილი ვერის ბაღებში იმალებოდა და მასაც მიაგნო ბოქაულმა სვიმონოვმა, მაშინ ტფილისის ავაზენკების რისხვამ, დათაშვილმა მას მუცელში ხანჯალი დაჰკრა, ქამრის ბალთაში მოახვედრა და ბოქაული გადარჩა, დათაშვილი კი დააკავეს და 4 წლით კატორღა მიუსაჯეს. მან მოიხადა სასჯელი და რომ მობრუნდა, დუქანი გახსნა ავჭალის ქუჩაზე. მალე ის ქურდებისა და ავაზაკების თავშესაფრად იქცა. აქვე იმალებოდნენ ციხიდან გამოქცეული ტუსაღები. აქ დაიჭირეს ირკუტსკის გუბერნიაში 5 წლით გადასახლებული და იქიდან გამობრუნებული ოჰანეზ ბეგუმოვი. ციმბირიდან გამოიქცა სააკოვიც და ის მერე, ვიდრე დაიჭერდნენ, ათიოდე წელი ტფილისში ცხოვრობდა სედრაკ მნაცაკანოვის პასპორტით, რომელიც მისი თქმით, აშხაბადში ეპოვა.

ბაშფორთის ფასი

გიგო წამოვიდა დათაშვილის დუქნიდან და სალდათის ბაზარზე დალი აღას მოპარული ორი საათი დატოვა რამაზაშვილთან, ხელის დამცლელთან. მერე გაიარა და თევზის დახლებთან ქილვაშიან პოლიციელს მიადგა, ბოლთას რომ სცემდა.

– მაია პაჩტენია, – თავიც დაუკრა გიგომ.

– რა გინდა? – შეხედა იმან ზიზღით.

– ვასომ გითხრა, სამი თათარია „სამტრედეში“. კატამ უნდა შეჭამოსო, – გამოალაგა იმერელმა.

– ფული დროზე მოიტანოს! ანგელოზის დღეს ველოდო? – უხეში იყო პოლიციელი, ქამარი გაისწორა და ზურგი აქცია მოსაუბრეს.

– ისე იბღინძება, ქუთეისის გუბერნატორი იყოს! – გადააფურთხა ავარამ.

ბოქაული პოპოვი კი გაეცალა იქაურობას. მერე დიდი ხანი აღარ ადროვა, ორი გარადავოი იახლა, ერთ საათში სასტუმრო „სამტრედეს“ მიადგა და პირდაპირ სპარსელების ოთახი იკითხა.

– აბა, ვინ მოიყვანა იბლისმა? – იკითხა კაზიმმა, როცა კარზე ბრახუნი გაიგონა.

ისა-აბას-ოღლი კარისაკენ დაიძრა, გააღო და იქ მას პოლიციელები დაუხვდნენ.

– თქვენი ბაშფორთი! – მიახეთქა პოპოვმა რიხიანად და ჯიქურ.

სპარსმა თავის თავ კაცს გადმოხედა, ის კი კარისკენ წამოვიდა და უეცრად უბიდან რევოლვერი ამოიღო, ჯერ პოპოვს ესროლა, შემდეგ იმ ორ დანარჩენს და მთელი ბარაბანი დააცალა.

მერე სამივე სპარსელი ფანჯრიდან სასტუმროს უკანა მხარეს გადმოხტნენ და იქ მოტრიალე ხალხს შეერიენ.

– განა ბეჭდიანი ფურცლის არქონა ასეთი ხიფათია? – იკითხა ისა-აბას-ოღლიმ, როცა იქაურობას მოშორდნენ და სული მოითქვა.

– ასე ამოწმებენ ბაშფორთს? იმ ვაგზლის ძაღლის შვილმა გაგვყიდა! – რევოლვერში ვაზნებს ცვლიდა კაზიმ-ხუდა-კარიმ-ოღლი.

– რას ვშვებით?

– დავიფანტეთ! ქალაქში, ბაზარში დაიკარგეთ და საღამოს აზანი რომ ითქმება, მეჩეთთან შევხვდეთ!

(წიგნიდან „ძველი თბილისის დამნაშავენი“)