როგორ დაუდო სათავე სტალინმა ჩინეთის აღორძინებას

ცოტა შორიდან მოვუვლი და განზოგადებას მივმართავ: მეოცე საუკუნის ოცდაათიანი წლების მეორე ნახევარში, ანუ როდესაც ჰიტლერმა ევროპის ოკუპაციას მიჰყო ხელი, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა თითქმის მთელი ევროპული სახელმწიფოების ოქროს მარაგი ოკეანის გაღმა გაზიდა და საცავებში შეინახა. ამერიკა ევროპული სახელმწიფოების მთავრობებს ჰიტლერული ოკუპაციითა და ოქროს მარაგის დაკარგვით აშინებდა, რაც რეალური იყო. ასე აღმოჩნდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში მთელი ევროპის ოქრო, გარდა დიდი ბრიტანეთისა და საბჭოთა კავშირისა. ამერიკაში აღმოჩნდა, აგრეთვე, ჩინეთის ოქროს მთელი მარაგიც. ასე რომ, 1939 წლისთვის მსოფლიოში არსებული ოქროს 80 პროცენტი ამერიკის შეერთებულ შტატებში დაბინავდა. აქედან ჩინური ოქროს წილი 2 500 ტონა იყო. ერთი სიტყვით, ამერიკას თავის საცავებში 13 ათასი ტონა ოქრო ჰქონდა.

მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ კი ეს მარაგი გაორმაგდა და 26 ათას ტონას მიაღწია, დამარცხებული გერმანიისა და იაპონიის ოქროს მარაგების მეშვეობით, რადგან შტატებმა ამ ქვეყნებიდან სასწრაფო და ყაჩაღური წესით გაზიდა ეს ძვირფასი ლითონი... ვლადიმერ ცვეტოვი (აღმოსავლეთმცოდნე): „მაო ძედუნი რომ სტალინის დიდი დახმარების შედეგად ჩინეთის მეთაური გახდა, ამ უძველესი ქვეყნის ხაზინა ნულზე იჯდა და ქვეყანა გაპარტახებული იყო. მართალია, ჩინელებს საბჭოთა კავშირი ეხმარებოდა, მაგრამ ეს საკმარისი არ იყო. ჯერ ერთი, რომ ჩვენც (საბჭოთა კავშირი) ძალიან გვიჭირდა, მაგრამ ჩინეთი უზარმაზარი ქვეყანა იყო მოსახლეობით და მათ გამოკვებას, პირველ რიგში, დიდი სახსრები სჭირდებოდა. 1950 წლის დასაწყისში მაომ ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობასა და პირადად პრეზიდენტ ჰარი ტრუმენს მიმართა, რომ ჩინეთის სახელმწიფოს კუთვნილი ოქროს მარაგი დაებრუნებინათ. მაგრამ მტკიცე და ცივი უარი მიიღეს. პასუხი ასე ჟღერდა: ჩვენ კანონიერმა ჩინურმა მთავრობამ მოგვაბარა ეს ოქრო. თქვენ კი გადატრიალების გზით ხართ ხელისუფლებაში და როდესაც კანონიერი ხელისუფლება დაბრუნდება, ოქროსაც მაშინ დავაბრუნებთო.

ამის შემდეგ მაომ დახმარებისთვის სტალინს მიმართა. საბჭოთა ბელადმა კი უკვე გაგანია „ცივი ომის“ დროს ამერიკელებს ხმა მიაწვდინა – ჩინელებს ატომურ ტექნოლოგიებს გადავცემთ და თავი იტეხეთო. ეს ერთი მხრივ, მეორე მხრივ კი, დიდი ბრიტანეთი აამოქმედა, რათა ზეწოლა განეხორციელებინა ამერიკის შეერთებულ შტატებზე. საქმე კი ის იყო, რომ სტალინს ბრიტანეთისთვის ეტაპობრივად 100 ტონა ოქრო უნდა გადაეცა, რომელიც იმ დახმარების საფასური იყო, რაც მეორე მსოფლიო ომის დროს ინგლისელებმა საბჭოთა კავშირს გაუწიეს. ანუ სტალინმა მათ უთხრა, რომ თუკი ამერიკის შეერთებული შტატები ჩინეთს ოქროს არ დაუბრუნებდა, მაშინ ბრიტანული 100 ტონა ოქრო ჩინეთში წავიდოდა. ბრიტანეთმა ამერიკის შეერთებული შტატები ოქროს დაბრუნებაზე დაითანხმა და 1950 წლის მიწურულს ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ჩინეთს 1 125 ტონა ოქრო დაუბრუნა. თან, ვალდებულება აიღო, რომ მომდევნო 3 წელიწადშიც დანარჩენსაც მისცემდა. და ეს იყო ჩინეთის აღორძინების დასაწყისი, რასაც სტალინმა ჩაუყარა საფუძველი...“

სტალინის ამ სვლებმა დიდი წარმატება მოუტანა ჩინელებს. თუმცა, როდესაც სტალინი გარდაიცვალა, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა უარი განაცხადა დანარჩენი ჩინური ოქროს დაბრუნებაზე. ხოლო ბრიტანეთმა კი ხრუშჩოვს 100 ტონა ოქრო მიაცემინა, რასაც სტალინი არ აპირებდა.“