როგორ გააჩინა შვილი ბარბარე თურქესტანიშვილმა იმპერატორისგან საიდუმლოდ და რატომ დაასრულა მან სიცოცხლე თვითმკვლელობით

ბარბარეს პაპა – ბაადურ თურქესტანიშვილი ქართლის მეფის, ვახტანგ მეექვსის მრჩეველი იყო და 1724 წელს მას რუსეთშიც გაჰყვა. მონაწილეობდა რუსეთის იმპერატორ პეტრე პირველთან გამართულ მოლაპარაკებებში.

ბარბარე 1775 წელს დაიბადა თელავში, რუსეთის არმიის გენერლის ილია თურქესტანიშვილისა და მარია ერიოპკინას ოჯახში. მშობლები ბარბარეს მალე გარდაეცვალა და ობოლი გოგონა 20 წლის ასაკში რუსეთის იმპერატორის კარზე იმპერატრიცა მარია ფიოდოროვნას ფრეილინა გახდა.

ბარბარე არა მხოლოდ ლამაზი, არამედ ჭკვიანი და განათლებული ქალი იყო, რომელმაც სახელი ჟურნალისტური წერილებითაც გაითქვა. ცნობილია მისი მეგობრობა და მიმოწერა შვეიცარიის დიპლომატიურ წარმომადგენელ ფერდინანდ კრისტისთან 1812-1819 წლებში და, როგორც ჩანს, იმდენად საინტერესო იყო, რომ მოგვიანებით ფრანგულ და რუსულ ენებზე ჟურნალშიც დაიბეჭდა. ამ წერილში კარგად ჩანს, რომ ბარბარემ შესანიშნავად იცოდა ისტორია და მისი დროის პოლიტიკური ვითარება.

ასევე, პოპულარული იყო მისი „სამგზავრო წერილები“, სადაც აღწერილია მოგზაურობა ევროპაში და გადმოცემულია იმ ეპოქის იდეები და განწყობილებები.

ვარიას თელავში არ უცხოვრია, მაგრამ მისი ინიციატივით მშობლიურ ქალაქში გახსნილა წმიდა ნინოს სახელობის სასწავლებელი, რომელსაც თავად ხელმძღვანელობდა პეტერბურგიდან.

ბარბარე თურქესტანიშვილის ტრაგიკული ბედი მისი სიყვარულის ისტორიასთან არის დაკავშირებული.

1813 წელს, როდესაც იმპერატორის, ალექსანდრე პირველის მთავარი ფავორიტი მარია ნარიშკინა საზღვარგარეთ გაემგზავრა, შესამჩნევი გახდა იმპერატორის დაინტერესება ბარბარეთი. იმპერატორი სულ უფრო ინტერესდებოდა ქართველი სეფექალით და ხშირად უგზავნიდა ფაიფურის მინიატურებს საკუთარი პორტრეტითა და წარწერით „ის, ვისაც თქვენ არჩევთ, გირჩევთ თქვენ“.

სასახლეში ყველა იმპერატორის ახალი ფავორიტის შესახებ ჩურჩულებდა, თუმცა, 1817 წელს დაწყებული რომანი მალე ტრაგიკულად დასრულდა. ბარბარე თურქესტანიშვილს იმპერატორის ოფიციალურ ფავორიტობაზე პრეტენზია არ ჰქონია. ცდილობდა, იმპერატორთან მისი სასიყვარულო ურთიერთობა ყველასთვის დაფარული ყოფილიყო.

1818 წლის შემოდგომაზე იმპერატორის დედამ თავადის ქალი ევროპაში სამოგზაუროდ წაიყვანა. ავსტრიაში ყოფნისას ბარბარე შეუძლოდ გახდა, საგანგებოდ მოწვეულმა ექიმმა ფრეილინა გასინჯა და უთხრა, რომ ფეხმძიმედ იყო. ქალისთვის ეს თავზარდამცემი ცნობა იყო, თუმცა საიდუმლოს დამალვა მოახერხა.

ევროპაში მოგზაურობა 1818 წლის ბოლოს დასრულდა. ბარბარეს ფეხმძიმობა ძალიან გასაიდუმლოებულ ვითარებაში მიმდინარეობდა. იმპერატორმა ჯერ სიმართლე არ იცოდა, მაგრამ ქალის ავადმყოფობამ ააფორიაქა.

თვითმკვლელობამდე კრისტინისადმი მიწერილ უკანასკნელ წერილში ბარბარე თავის ტკივილებს უჩიოდა და დასძენდა: „დიდ ბატონს სურს, რომ განსაკუთრებით ვიზრუნო ჩემს ჯანმრთელობაზე! თითქოს ეს შესაძლებელი იყოს ჩვენი კეთილი დიასახლისის ხელში“.

1819 წლის 20 მარტს ბარბარეს გოგონა შეეძინა, რომელსაც მარია (მიმი) დაარქვეს. ბავშვის დაბადებიდან ძალიან მალე ბარბარემ საწამლავი დალია და რამდენიმეკვირიანი ტანჯვის შემდეგ, 1819 წლის 20 მაისს გარდაიცვალა. იმპერატორის დედა თავის სეფექალს ბოლო წუთამდე არ მოშორებია და ლოგინში უგონოდ მწოლიარეს ლოცვებს უკითხავდა.

ფრეილინას ეყო ძალა, რომ საიდუმლო სამარეში წაეღო და იმპერატორის ღირსებისთვის ჩრდილი არ მიეყენებინა, ამიტომ საიმპერატორო კარმა სიკვდილის ოფიციალურ მიზეზად ქოლერა დაასახელა.

იმ დღეებში მთელი პეტერბურგი მხოლოდ ამ იდუმალებით მოცულ გარდაცვალებაზე საუბრობდა. ვრცელდებოდა ხმები, რომ 42 წლის ბარბარემ იმპერატორის პარალელურად, 24 წლის თავად ვლადიმერ გოლიცინთან გააბა რომანი.

ერთი ვერსიით, გოლიცინმა სანაძლეო დადო, რომ თურქესტანოვას აცდუნებდა, მეორე ვერსიით კი – თავადი ბარბარეზე დაქორწინებას აპირებდა, ღამით მისთვის იმპერატორის საძინებელში რომ არ შეესწრო. რუსმა წარჩინებულებმა თურქესტანოვას სიკვდილში თავადი გოლიცინი დაადანაშაულეს. კიდევ ერთი ვერსიით, გოლიცინისთვის ბარბარე მიუწვდომელი იდეალი იყო, ამიტომაც ახალშობილის მამობა აღიარა და ობლად დარჩენილი გოგონა გაზარდა. მარია (მიმი) ნაადრევად 24 წლის ასაკში გარდაიცვალა, დარჩა შვილი, რომელიც გარეგნულად ძალიან ჰგავდა იმპერატორ ბაბუას.

1883 წელს მხატვარმა ივან კრამსკოიმ დახატა „უცნობი ქალის“ პორტრეტი, რომელსაც უცხოეთში „რუსულ ჯოკონდასაც“ უწოდებენ. მხატვრის შთაგონების წყარო გახლდათ იმპერატორ ალექსანდრე პირველის მიერ შეკვეთით დამზადებული ძვირად ღირებული კამეა, რომელზეც გამოსახული იყო ვარვარა თურქესტანოვა წარწერით „მას, ვინც ჩემი რჩეულია, მისგან, ვინც მისი რჩეულია“. კამეადან მომზირალი თავისუფალი, ლაღი ქართველი ქალი კრამსკოის ტილოზე უკვე გაუმხელელი დარდით გაუცხოებული, თვალებდახრილი, სევდიანი ქალბატონია. მხატვრის ბრწყინვალე შედევრი ტრეტიაკოვის გალერეაშია დაცული.

გამოყენებული მასალების წყარო: მდივნიშვილი დამანა. ჟამი მწუხარებისა // ნიკოლოზ ბარათაშვილი / დამანა მდივნიშვილი; http://elasevenia.blogspot.com; http://funtime.ge/; https://www.kvirispalitra.ge; http://abezara.goga.tv; http://www.nplg.gov.ge/