როგორ ცდილობს ევროკავშირი, თურქეთის დახმარებით, გახდეს მეხუთე მოთამაშე სამხრეთ კავკასიაში და ჩაანაცვლოს რუსეთი

– როგორ შეიძლება, გამოიყენოს ევროკავშირმა თურქეთი, მათ შორის, საქართველოს წინააღმდეგ?

– არ მგონია, მაინცდამაინც ასეთი მოლოდინები ჰქონდეს ევროკავშირს. მე ეს უფრო ბოლო პერიოდში ტრამპის თურქეთისადმი პოზიციონირების შედეგი მგონია. თუმცა დაურეკა და ელაპარაკა ერდორანს, მაგრამ თურქეთი მაინც ცდილობს, რომ რეგიონული სახელმწიფოს მნიშვნელოვანი როლი შეასრულოს. ამას გარდა, არის კიდევაც მნიშვნელოვანი რეგიონული მოთამაშე, სიდიდით, მოსახლეობის რაოდენობით, ბოლოს და ბოლოს, „ნატოში“ მეორე ჯარი ჰყავს სიძლიერით, იმასაც რომ თავი დავანებოთ, რომ ამდენი ხანია, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატია, ფორმალურად. მთავარია ერდოღანის განცხადებები და ევროკავშირმა დაინახა, რომ ერდოღანი მაინცდამაინც ტრამპის პირდაპირ მოკავშირედ არ მოიაზრება, დამოუკიდებელ თამაშს ცდილობს და შეიძლება, არ განიხილებოდეს პერსონად, რომელიც იმას გააკეთებს, რასაც ტრამპი ეტყვის. ამას მოწმობს ერდოღანის განცხადებები უკრაინის კრიზისის მოგვარების შესახებ. ის უფრო იმისკენაა მიმართული, რომ მედიატორის როლი შეასრულოს. ერდოღანიც იმავეს ამბობს, რასაც ტრამპი, რომ ხელს შეუწყობს მშვიდობას და მხარეებს რამდენჯერმე შესთავაზა კიდეც თავისი სამშვიდობო როლი. ნუ დავივიწყებთ, რომ ის პირველი შეხვედრა, უფრო ზუსტად, შემდგარი შეთანხმება, რომელიც სტამბოლში დაიდო ომის დაწყების შემდეგ, რომელზეც ვითომ ჯონსონისა თუ დასავლეთის საერთო პოზიციის გამო არ დათანხმდა უკრაინა, თურქეთში გაიმართა და მაშინ თურქეთის როლი საკმაოდ გამოიკვეთა მშვიდობის ძიებაში. ერდოღანს უნდა, ეს დრო დააბრუნოს და უფრო გააძლიეროს. ეს თურქეთს საშუალებას მისცემს მნიშვნელოვანი რეგიონული სახელმწიფოს როლის დამკვიდრებაში. ამას ხედავს ევროკავშირის ბიუროკრატია და ამიტომ ცდილობს, ეს გამოიყენოს. ვფიქრობ, ანკარაში ჩასვლა და ერდოღანთან საუბარი ზუსტად ამისკენ იყო მიმართული. ჩავიდნენ ისეთ ადამიანთან, ვინც არ ითვლება ტრამპის თავგადაკლულ მომხრედ და დამოუკიდებელ თამაშს თამაშობს. გარდა ამისა, როგორც ფაშინიანმა თქვა, ფაქტობრივად, შეთანხმდნენ აზერბაიჯანთან, თუმცა რამდენიმე გაურკვეველი საკითხია, რომლებიც ეხება ცვლილებებს სომხეთის კონსტიტუციაში.

– რაც ყარაბაღს ეხება და ეს ტერიტორიული პრეტენზიის საფრთხის მოხსნა უნდა ბაქოს.

– დიახ, თუ არ შეიცვლება სომხეთის კონსტიტუცია, სომხეთს ტერიტორიული პრეტენზიები რჩება აზერბაიჯანისადმი. ეს პრობლემა თუ გადაიჭრა და ამას დათანხმდა სომხეთის პარლამენტი, პრობლემა გვარდება. ევროპარლამენტს არანაირად არ უნდა, რომ, როგორც ტრამპმა, უხეშად რომ ვთქვათ, „მოტეხა“ უკრაინის პრობლემის გადაჭრისგან, აქაც აღმოჩნდეს თამაშგარედ. ძალიან მნიშვნელოვანი ტერიტორიაა მათთვის სამხრეთ კავკასია, იმიტომ რომ, თუ ამ შეთანხმებას მოეწერა ხელი, ჩვენ, სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს, გვექნება საშუალება, ამუშავდეს სამკუთხედი: საქართველო-სომხეთი-აზერბაიჯანი, მაგრამ ეს თურქეთის გარეშე არ მოხდება, თურქეთი იქნება მეოთხე მონაწილე, ევროკავშირს კი უნდა, რომ მეხუთე მონაწილე გახდეს და, ვფიქრობ, წინასწარ მოსინჯეს ნიადაგი.

– ჯერ სომხეთით უნდოდა ევროკავშირს, განსაკუთრებით, საფრანგეთს, მნიშვნელოვანი მოთამაშე ყოფილიყო სამხრეთ კავაკსიაში და ახლა ფსონი თურქეთზე დადეს ამ საქმეში?

– დამატებით, იმიტომ რომ უთურქეთოდ არ იქნება სამხრეთ კავკასიის მოწესრიგება და მომავალი, იმდენად ძლიერი და მნიშვნელოვანი სახელმწიფოა. რაც შეეხება საფრანგეთის მხარდაჭერას სომხეთისადმი: არც ეს გაქრება. იმიტომ რომ საფრანგეთი სომხეთის ტრადიციული მოკავშირეა, სომხური ლობის გამო, რომელიც საკმაოდ მნიშვნელოვან როლს ასრულებს საფრანგეთში და არა მარტო საფრანგეთში, ამერიკის შეერთებულ შტატებშიც. თუ გახსოვთ, რუსეთი ცდილობდა, ჩავრთულიყავით მეოთხე მონაწილედ ამ დიალოგში, მაგრამ გასაგები მიზეზების გამო ჩვენ უარს ვამბობდით და ახლა ევროკავშირი ცდილობს, რაღაცნაირად რუსეთი შეცვალოს და, თუ გამოიკვეთება ჩვენი, სამი ქვეყნისა და თურქეთის კონტურები, ევროკავშირი იყოს მეხუთე, რუსეთის ნაცვლად.

– და რუსეთი ასე გულხელდაკრეფილი მიაჩერდება, როგორ გაინაწილებენ გავლენებს თურქეთი და ევროკავშირი სამხრეთ კავკასიაში? ეს იდილია რით შეიძლება, დაირღვეს?

– იდილიას ვინ არღვევს ხოლმე ტრადიციულად?! უმეტესწილად - რუსეთი, ის, რა თქმა უნდა, შეეცდება, იმიტომ რომ საყოველთაოდაა ცნობილი და მეც რამდენჯერმე მითქვამს, რომ რუსეთი სამხრეთ კავკასიას მიიჩნევს თავის, ეგრეთ წოდებულ, უკანა ეზოდ და ყოველთვის ჩათვლის თავის გავლენის სფეროდ. მაგრამ მას სჭირდება არა მარტო ამერიკის შეერთებული შტატების თანხმობა, რომ ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკები, ბალტიისპირეთის გარდა, ჩათვალოს თავისი გავლენის სფეროდ, არამედ თურქეთის თანხმობაც. უფრო სწორად, სჭირდება, რომ თურქეთს შეუთანხმდეს, რომ ორივემ ერთად იმოქმედოს და საერთო ინეტერსები გამონახონ. ვხედავთ, რომ ამ ბოლო პერიოდში ერდოღანს არ უჭირს ხოლმე რაღაც საკითხებში საერთო ინტერესების პოვნა რუსეთთან. ამდენად, მე მგონია, რომ რუსებს ამის უფრო მეტი შანსი აქვს, ვიდრე ევროკავშირსა და მის ბიუროკრატიას და არა მხოლოდ ისტორიული გავლენების გამო ამ რეგიონში, ახლანდელი გავლენის გამოც. ჯერ ცეცხლის შეწყვეტის ხელშეკრულება დაიდება.

– რუსეთ-უკრაინის ომს გულისხმობთ?

– დიახ და შემდეგ დიდი მუშაობა დასჭირდება ომის დამთავრებას, მაგრამ რუსეთის ინტერესი ყოფილი საბჭოთა ტერიტორიების მიმართ ისევ აღდგება, ის არსად წასულა, უბრალოდ, ახლა რუსეთი უკრაინაზეა ფოკუსირებული და რუსეთი არ დაუშვებს, რომ ევროკავშირს უფრო მეტი გავლენა ჰქონდეს სამხრეთ კავკასიის რეგიონში, ვიდრე მას.

– საინტერესო კონფიგურაცია დაჯდა: დასავლეთიც ორია, აშშ და ევროკავშირი. ისაუბრეთ, რას ცდილობს ევროკავშირი სამხრეთ კავკასიაში, აშშ-სთვის შავი ზღვა ისევ მნიშვნელოვანია, აქ როგორ მორიგდებიან აშშ და რუსეთი?

– არაერთხელ მითქვამს, ჩვენი მთავრობაც ამისკენაა მიმართული, დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენი რეგიონი დაპირისპირების რეგიონიდან თანამშრომლობის რეგიონად უნდა გადაიქცეს და რაც მეტი მოთამაშე იქნება ჩართული ურთიერთსასარგებლო და მთელი რეგიონისთვის სასარგებლო თანამშრომლობაში, ჩემი აზრით, უკეთესია, ვინაიდან, როდესაც ბევრი მოთამაშეა ჩართული და როდესაც ჩართულია იმიტომ, რომ, ნახოს სარგებელი, უპირველესად, ეკონომიკური, ამისთვის საჭიროა მშვიდობა. ესე იგი, მშვიდობის გარანტორი უნდა იყოს ყველა, ვინც მონაწილეობას მიიღებს ამ რეგიონის თანამშრომლობაში და რაც მეტი ძლიერი გარანტორი იქნება იმის, რომ ომი არ დაიწყოს და მშვიდობა იყოს რეგიონში, ეს ხელსაყრელია რეგიონის ქვეყნებისთვის. გამოდის, რომ პერსპექტივაში შეიძლება, ისეთი შეუთავსებელი ძალებიც კი გადაიქცნენ თანამშრომლობის ძალებად ამ ჩვენს რეგიონში, რაც ადრე წარმოუდგენელი იყო. გავიხსენოთ, რამდენი რუსეთ-თურქეთის ომი იყო, მაგრამ ხომ ხედავთ, როგორც შეიცვალა პუტინ-ერდოღანის ურთიერთობაზე დამყარებული დამოკიდებულება რუსეთსა და თურქეთს შორის?! ცვლილებებიც, რომლებიც ტრამპის პოლიტიკამ გამოიწვია, აუცილებლად აისახება ყველგან. უპირველესად, ამერიკის კონტინენტსა და მათ უკანა ეზოში და კარგია, თუ ისეთ ადგილებშიც მოხერხდება, რაც ძალიან ძნელი იქნება, როგორიც ახლო აღმოსავლეთია. ჩვენ ძალიან ბევრი ძველი ისტორიკოსი და გეოგრაფი განგვიხილავდა, როგორც ფართო ახლო აღმოსავლეთისა და წინა აზიის ნაწილს. იშვიათად ვიყავით დამოუკიდებელი, მაგრამ ადგილი იმ მოთამაშედ ითვლებოდა და ასევე დავრჩებით, იმიტომ რომ სამხრეთ კავკასიის ცენტრი ვართ, უნდა ეს ვინმეს თუ არა. თუ მართლაც შეიკრა ეს ახალი კონფიგურაცია, ჩვენი რეგიონი თანამშრომლობის ერთ-ერთი რეგიონი იქნება.

– უხეშად რომ ვთქვა, ამ ეტაპზე სომხეთს ევროკავშირთან, საფრანგეთის თამადობით, ყველაზე მჭიდრო ურთიერთობა აქვს, აზერბაიჯანს – თურქეთთან, ჩვენ უბატონო უპატრონოები ვართ?

– არა, ჩვენ ვცდილობთ, ჩვენი ეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე, მრავალვექტორული პოლიტიკა გავატაროთ. მე ისიც ვახსენე ერთ-ერთ ინტერვიუში, რომ, როდესაც სომხებს ველაპარაკებოდით და ვეკითხებოდით, თქვენთან „ნატოს“ წვრთნები ტარდება, „ნატოს“ პროგრამის წევრები ხართ, იმავდროულად – რუსეთის სტრატეგიული პარტნიორები, თურქეთთანაც, თუ გადაიჭრა პრობლემები, ხომ უნდა დაალაგოთ ურთიერთობაო, გვპასუხობდნენ, კომპლემენტარობის პოლიტიკა გვაქვსო. ასე უწოდებდნენ თავიანთ მრავალვექტორულ პოლიტიკას. ამდენი ხანი ასე ფიქრობდნენ. ახლა შეიცვალა ყველაფერი და სხვანაირი კონფიგურაცია ლაგდება როგორც გლობალურად, ისე ჩვენს რეგიონში და ყველა სახელმწიფო, ისევ და ისევ, უპირველესად, საკუთარი ინტერესების გათვალისიწინებით, მოქმედებს. ჩემი აზრით, ჩვენი ეს პოზიცია უფრო გვაძლიერებს, ვიდრე გვასუსტებს. ჩვენი ძველი თაობის ბაბუები გვასწავლიდნენ, შენს თავს თუ არ ეცი პატივი, არც სხვა გცემს პატივსო და, თუ ამ შეგონებას პოლიტიკაში გადმოვიტანთ, ზუსტად ესაა: საკუთარ ინტერესებს თუ დაიცავ და დაინახავენ, რომ აკეთებ იმას, რაც შენი ინტერესია და ამავე დროს ისეთი პრიორიტეტები გაქვს როგორიცაა მშვიდობა, ომის წინააღმდეგ ბრძოლა, თანამშრომლობა, ეკონომიკა, უფრო მეტ პატივს გცემენ, ვიდრე ისეთ სახელმწიფოებს, რომლებიც დაპირისპირების, ომის გაღვივებისა და რაღაც სიძნელეების შექმნისკენ არიან მიმართული, გინდა – მცირე და გინდა – უფრო ფართო რეგიონში. გავიმეორებ: ახლო აღმოსავლეთი არც ისე შორსაა ჩვენგან და ფართო ახლო აღმოსავლეთის ნაწილი ვართ, ამიტომ, როდესაც ამერიკელები ახლო აღმოსავლეთში გადაინაცვლებენ, მიმდებარე ტერიტორიების მნიშვნელობაც გაიზრდება, ანუ ჩვენი მნიშვნელობა გაიზრდება არა მხოლოდ შავი ზღვის აუზში, არამედ ახლო აღმოსავლეთთან მიმართებაშიც.