რატომ არ ამოიღებს ხმას მსოფლიო, სირიის ახალმა ხელისუფლებამ სრულადაც რომ გაწყვიტოს სირიის 2–მილიონიანი ალავიტი მოსახლეობა

– დასავლეთი იმდენად გავიდა დემოკრატიის მოქმედების ზონიდან, რომ მათ აბრალებს სისხლისღვრას, ვისი სისხლიც იღვრება. რეპრესიები მოსალოდნელი იყო და როგორ შეიძლება, განვითარდეს მოვლენები სირიაში?

– ბაშარ ასადის რეჟიმის დამხობას 2024 წლის დეკემბერში ძირეული ცვლილებები მოჰყვა მთლიანად სირიაში, მიუხედავად იმისა, რომ მრავალწლიანი სამოქალაქო ომისა და გარე ინტერვენციის შედეგად ერთიანი ცენტრალიზებული სახელმწიფო სტრუქტურა ჩამოშლილი იყო, დარჩენილ ტერიტორიებზეც, რომლებსაც აკონტროლებდა ასადის ხელისუფლება, ჩამოიშალა არსებული სტრუქტურები. მთავარი არის ის, რომ მთლიანად ჩამოაცილეს ძალაუფლებას ალავიტური უმცირესობა, რომელიც ქვეყანას მართავდა 1970 წლიდან, ბაშარ ასადის მამის, ჰაფეზ ალ-ასადის ხელისუფლებაში მოსვლის პერიოდიდან. ჰაფეზ ალ-ასადის, როგორც სამხედრო პირის, ხელისუფლებაში მოსვლამდე ალავიტების პროცენტული მაჩვენებელი სირიის სამხედრო სტრუქტურებში – არმია, სპეცსამსახურები, სხვადასხვა ძალოვანი უწყება – იყო 25 პროცენტი, ხოლო მისი მოსვლის შემდეგ, რამდენიმე წელიწადში, ეს მაჩვენებლი 90– პროცენტამდე ავიდა. ახლო აღმოსავლეთის მმართველობის ძირითადი სპეციფიკაა, ერთი მხრივ, ძალოვანი უწყებების კონტროლი, ეს სეგმენტი წინა პლანზეა და მეორე ფაქტორია ისლამი. თუ რომელიმე სახელმწიფოში ეს ორი ფაქტორი ერთმანეთს ერწყმის, მისი მმართველი რეჟიმი სტაბილურია. ამის მაგალითებია: საუდის არაბეთი, თურქეთი. ვერ გაარკვევ, ერდოღანი ისლამისტია თუ საერო მმართველი. საერო საზოგადოებას რომ დაუპირისპირდეს, როგორც ირანში მოხდა შაჰის დამხობის შემდეგ, მძიმე შედეგით დასრულდება, ირანისგან განსხვავებით, თურქეთში უფრო მძლავრადაა ფესვგადგმული სეკულარიზმი და იქ გაჭირდება ის, რაც ირანში მოხდა: ერთ წელიწადში გაანადგურეს ირანის სეკულარული ელიტა.

სირიაში ალავიტები იყვნენ ძალოვან უწყებებში და იყვნენ რეჟიმის დასაყრდენი. ეს სისტემა მუშაობდა ჰაფეზ ალ-ასადის გარდაცვალებამდე. ბაშარ ალ-ასადის მოსვლის შემდეგ სუნიტებს დიდი იმედი ჰქონდათ, რომ ის ამ ვითარებას შეცვლიდა, ვინაიდან საბჭოთა კავშირი დაიშალა, ახლო აღმოსავლეთში სხვა ვითარება შეიქმნა და როდესაც შენ ისევ ძველი სისტემით მოქმედებ, ეს იწვევს უკმაყოფილებას. ამას დაემატა ეკონომიკური პრობლემები, ტოტალური კონტროლის მექანიზმი. როდესაც ისლამისტური მოძრაობების აღზევების ხანაში კვლავ სეკულარულ დიქტატურას განაგრძობ, თან, ეთნორელიგიური უმცირესობაა სათავეში, შენს რეჟიმს გრძელვადიან პერსპექტივაში არანაირი კარგი მომავალი არ ექნება. ამას დაემთხვა, გეპოლიტიკური კუთხით, რეგიონული და არარეგიონული სახელმწიფოების ინტერესების დაჯახება სირიის ტერიტორიაზე: თურქეთი, საუდის არაბეთი, რუსეთი, ირანი, ამერიკის შეერთებული შტატები... ყველას თავისი დიამეტრალურად განსხვავებული ინტერესები ჰქონდა და სირიაში მოხდა ის, რაც მოხდა. შედეგად, ალავიტები სრულად ჩამოაცილეს ხელისუფლებას: ბიუროკრატიულ აპარატს, თავისთავად, ბიზნესსაც და გამორიცხულია, ალავიტებს რამე პერსპექტივა ჰქონდეთ სირიაში. ახლა იქ ყველაფერს აკონტროლებს ახალი ხელისუფლება და ისინი ალავიტების ინტერესებს არ გაითვალისწინებენ.

– ანუ დახოცავენ? მგონია, რომ საჩვენებელი დასჯა იყო დასაშინებლად.

– აჯანყების მცდელობის საბაბით საკმაოდ მასშტაბური რეპრესიები განხორციელდა. ასადის მმართველობის დროს სამოქალაქო ომის პერიოდშიც კი ვერ ვიხსენებ, რომ ბაშარ ასადის ჯარს ასე საჯაროდ, დემონსტრაციულად დაეხვრიტა ხალხი და გადაეღო, თუმცა, ქალაქს რომ „გრადებით“ ანადგურებ, ესეც სისასტიკეა. მეორე მხრივ, თუ სირიის ახალი რეჟიმი უარესად იქცევა, მაშინ გამოდის, რომ ასადის რეჟიმი მართალი იყო, როგორც მათ ექცეოდა. თუ იმავე მეთოდებს იყენებ, მაშინ არანაირი განსხვავება არ ყოფილა, მიუხედავად იმისა, რომ ყოფილი ალ–ჯულანი განცხადებების დონეზე სხვაგვარად ლაპარაკობს. რას მინდა, მივაქციო ყურადღება: მოხდა ასეთი შემთხვევა, ალავიტებმა დახოცეს 50–ზე მეტი ახალი სამთავრობო ძალის წარმომადგენელი, ესენი არიან ალ-ჯულანის დაჯგუფების მებრძოლები და ზუსტად ისინი იღებდნენ მონაწილეობას რეპრესიებში, მათი გადაღებული ვიდეო და ფოტომასალა ქვეყნდებოდა დემონსტრაციულად, დიდი სიხარულის ფონზე, რომ უსწორდებოდნენ ალავიტებს.

– მშვიდობიან მოსახლეობას რატომ დაერივნენ?

– დიახ, ყველა მიაყოლეს, ვინც ალავიტი იყო. ჩნდება კითხვა: რა აზრი ჰქონდა ასეთ აჯანყებას? 200 შეიარაღებული ასადისტი სოფელსაც კი ვერ დაიკავებს და, თან, როდესაც რამდენიმე თვის წინათ ასადის მომხრეები ქვეყნის 70 პროცენტს აკონტროლებდნენ, ხუხულასავით ჩამოშალა ასადის რეჟიმი ორ კვირაში. მაშინ რა იყო აჯანყების მიზეზი, რომელსაც არანაირი შანსი არ ჰქონდა?! ასეთ სიტუაციაში, ჯობია, ხმა არ ამოიღო, ან ქვეყანა დატოვო, ან უნდა ელოდო გარე ჩარევას, მაგრამ, ასადი რომ იყო, მაშინ არ ჩაერია არც რუსეთი და არც ირანი, მეტიც, თვითონ ასადმაც არ იომა, იმდენად მომპალი იყო სისტემა და ახლა რატომ ჩაერეოდნენ?! ერთი ვერსია მებადება: რუსეთის ჩარევაზე ნაკლებად ვფიქრობ, იმიტომ რომ მისი სამხედრო ბაზები ჯერჯერობით არ დახურულა და მოლაპარაკებას აწარმოებს სირიის ახალ ხელისუფლებასთან ამ ბაზის დატოვებაზე. ირანის ჩარევა კიდევ შესაძლებელია, კუდის მოქნევასავით, რომ ახალ ხელისუფლებასაც ჩამოხსნას ნიღაბი. ჩვენ ხომ გვახსოვს, როგორ შეფუთეს სირიაში ახალი ხელისუფლების მოსვლა?! არაფერს ვამბობ, რომ ასადის რეჟიმი სისხლიანი იყო და სწორედ ამაზე აკეთებდნენ აპელირებას მისი ჩამოგდებისას, ეს ვიცით და თუ, ვინც მოვიდა, ის უფრო სისხლიანი აღმოჩნდება, მაშინ რა აზრი ჰქონდა შეცვლას?! ხომ ვიცით, რა ორგანიზაციას ხელმძღვანელობდა ალ-ჯულანი? ალ ქაიდას ერთ–ერთ ფილიალს სირიასა და ლევანტში. ალ ქაიდას გასანადგურებლად არ შეიჭრნენ ამერიკელები ერაყში და ამოაყირავეს მთელი რეგიონი?! ახლა იმის ნასხლეტია, რომელიც სირიის ხელისუფლებაში მოვიდა, რა პრინციპით მოქმედებ: რომ ძაღლიშვილია, მაგრამ ჩვენი ძაღლიშვილია?! ვითომ დემოკრატიული ხელისუფლება მოვიდა სირიაში და უფრო დალაგდება ვითარებაო, მაგრამ რა დაალაგებს, თუ ამ მეთოდებით იმოქმედებენ?!

– ანუ ამ აჯანყების მიზეზი იყო, ეჩვენებინათ, რომ ალ-ჯულანი ტერორისტად დარჩა?

– მე ვფიქრობ, რომ ეს იყო დარჩენილი, შეიარაღებული ასადისტების მცდელობა, მსოფლიოსთვის მიეწოდებინათ ინფორმაცია, თუ რა სავალალო მდგომარეობაში არიან ალავიტები. ასზე მეტი ვიდეო მაქვს ნანახი, რომლებიც ქუჩაში დახვრეტებს ასახავს. როგორც ჩანს, მათ ძალიან ცუდად ეპყრობოდნენ და მაღალი დონის განუკითხაობა იყო, რაც არსად ფიქსირდებოდა. სირიის ახალი რეჟიმი ოფიციალურად აცხადებს, რომ ყველაფერი ლაგდება, მხოლოდ მცირე გამოხდომებია და ამბოხებულებმა გადაწყვიტეს, ამ ფორმით ეჩვენებინათ მსოფლიოსთვის, თუ რა ხდება რეალურად დღეს სირიაში. მათ უნდოდათ, ალავიტების გადასარჩენად რაღაც მოემოქმედებინათ, იმიტომ რომ ალავიტებს დღევანდელ სირიაში არანაირი მომავალი არ აქვთ, თეორიულადაც კი. შესაბამისად, ჩნდება კითხვა: რას უპირებენ 2 მილიონ ალავიტს?! ალავიზმიდან სუნიზმში გადარეკავენ ძალით თუ სრულად უუფლებო მდგომარეობაში ეყოლებათ, როგორც ქურთების 10 პროცენტი იყო ბაშარ ასადის დროს, რომლებსაც მოქალაქეობაც კი არ ჰქონდათ?!

– დასავლეთი რატომ უყუჩდება ადამიანებისადმი ასე მასობრივად სასტიკ დამოკიდებულებას?

– პოლიტიკური ინტერესები ემთხვევა და არ ამოიღებენ ხმას: იქ თურქეთია, იქ კატარია... ასადის დამხობის შემდეგ გაზსადენის თემა გააქტიურდა და ვინ ჩავიდა პირველი?! თურქეთის დაზვერვის შეფი და კატარის დაზვერვის შეფი. ყველას აინტერესებს სიტუაციის კონტროლი, რომ დააწყნარონ სიტუაცია და შემდეგ განხორციელდეს მათი გეოპოლიტიკური პროექტი, რაც ბაშარ ასადმა დაბლოკა 2007 წელს, თუ არ ვცდები. არადა ასეთი პროექტის დაბლოკვა არავის ხათრით არ შეიძლება. თუ შენი პოტენციური მეტოქეები არიან თურქეთი და სხვა რეგიონული მოთამაშეები, მსგავსი პროექტების ამოქმედებით ძალიან მცირდება იმის შანსი, რომ ისინი ქაოსის შემთხვევაში შენს შიდა საქმეებში ჩაერევიან ისე უხეშად, როგორც ეს მოხდა სირიის სამოქალაქო ომის დროს. საერთაშორისო პროექტები უსაფრთხოების გარანტიაა.

– სირიაში, ახლა, ფაქტობრივად, სრული განუკითხაობაა და ის ძალა, ყოფილი ტერორისტები, რომლებიც სათავეში არიან, ფიზიკურად ანადგურებენ ყველას, ვინც შეიძლება, ოდესმე მათი კონკურენტი იყოს და იმ ადამიანებს მთელ დედამიწაზე დამცველი არ ჰყავთ?

– დიახ, არავინ მოიკლავს თავს ალავიტებისთვის, თუმცა დიდწილად იმსახურებენ, ოღონდ სამხედრო-პოლიტიკური ხელმძღვანელობა, მაგრამ იმის გამო დახვრიტო ადამიანები, რომ ალავიტები არიან, წარმოუდგენელია. შეიძლება, მაგ ლოგიკით, ქრისტიანიც დახვრიტო, მოგეჩვენოს, რომ პროასადისტური იყო. თუმცა არც იმ შემთხვევაში ამოიღებს ხმას ვინმე, ქრისტიანებსაც რომ რამე დაემუქროს.

– ქრისტიანებიც დახოცესო, გავრცელდა ინფორმაცია.

– ასეთი განუკითხაობის პერიოდში, სავსებით შესაძლებელია, რომ ქრისტიანების მიმართაც განხორციელებულყო მსგავსი სისასტიკე. სირიაში უამრავი დაჯგუფებაა და ასეთი მასის კონტროლი საკმაოდ რთულია. რაც ვნახე, იმ ვიდეოებში მსგავსი ასახული არ ყოფილა. ამას ვერ დამალავდნენ, რომ მომხდარიყო. ჯვარზე აკრავდნენ, მაგრამ ძნელია, იმის გარკვევა, ალავიტი გააკრეს თუ ქრისტიანი...