მწვანე ჭიშკარი

ეძღვნება ყველა იმ პატარა გოგონას, რომელიც ოთხ კედელშია გამომწყვდეული და გასასვლელს ვერ ხედავს...

***

სახურავიდან გადავხტი და გზაში გადავიფიქრე...

დედებთან მუდმივად განვიცდით მიჯაჭვულობას, რომელსაც ვერც დრო, ვერც მანძილი და ვერც ურთიერთობა ახშობს. მამაჩემს დედასთვის საჩუქარი არასდროს უჩუქებია მრავალწლიანი ურთიერთობის მიუხედავად და ჩემი ჩასახვის მერე ჩათვალა, რომ მე ვიქნებოდი მისთვის ყველაზე კარგი საჩუქარი ამიტომ მხოლოდ დედას მიანდო ჩემი თავი.

ხუთი წლის ვიყავი, როდესაც პირველად მოვხვდი ბავშვთა სახლში... იმ პერიოდიდან შემზიზღდა ორი გემო - ფენოვანი ხაჭაპურის და ალუბლის...

დედა ხშირად მაკითხავდა და ყოველ მოსვლაზე მწვანე ჭიშკრიდან თითქოს აუღელვებელი ნაბიჯებით გამომქონდა ჩემი ნახატები, წერილები, ჩანახატები და მასთან მიმქონდა... ისიც ჩანთაში ინახავდა და სანაცვლოდ კარგად დამწიფებულ ალუბალს მაძლევდა, მან არ იცოდა, რომ ალუბალი არ მიყვირდა, არ მიყვარდა იმ მომენტიდან, როდესაც ბავშვთა სახლში პირველად გადმოვვარდი ლეიბით და ძირს დაგდებული მომვლელმა ამაყენა დედის ნაცვლად. ხან ხაჭაპურს მაწოდებდა ხოლმე, მან არც ის იცოდა, რომ ხაჭაპურს მას მერე არ ვჭამდი, რაც პირველი კბილი მის ლუკმასთან ერთად გადავყლაპე და ისევ იმ მომვლელმა გადამარჩინა დახრჩობას...

მაგრამ დედამ კარგად იცოდა როგორი უნდა ყოფილიყო ჩემი მომავალი და იქნებ სწორედ ამის გამო მიმატოვა ერთი წლით და დამტოვა საკუთარ თავთან?.. იმის შემდეგ მუდმივად საკუთარ თავთან დაბრუნებას ვცდილობ და ყოველ ჯერზე უკან ვიხევ.

ჩემი პირველი წარმატების შემდეგ დედასგან მხოლოდ რამდენიმე სიტყვა გავიგე - უკეთესად შეგეძლო, მაშინ ათი წლის ვიქნებოდი, რომელიღაც ლიტერატურულ კონკურსში მეორე ადგილი ავიღე ნახევარ საათში დაწერილი თხზულებით, პირველ ადგილზე ჟიურის შვილი გავიდა... თვეების განმავლობაში ამუშავებდა თავის ნაწარმოებს, რომელიც დედამ დაუწერა...

ვიჯექი და ვფიქრობდი, რომ პრობლემა ჩემში იყო, რადგან თუ უკეთესიც შეიძლებოდა, ის უკეთესიც მე უნდა ვყოფილიყავი... სწორედ ასე მივედი ოცი წლის ასაკამდე - ყოველთვის პირველ ადგილზე ვიყავი, მას შემდეგ მეორე ადგილზე არ გავსულვარ... შემდეგ უნივერსიტეტში ჩავაბარე და რამდენიმე დღეში უკან მოუხედავად გამოვიქეცი, მივხვდი, რომ რასაც ვეძებდი იქ ნამდვილად არ იყო. სწორედ მაშინ დავიკავე ისევ მეორე ადგილი ცხოვრებაში და ოჯახში.

შემდეგ კი ოჯახიდანაც წამოვედი და მხოლოდ მაშინ დავბრუნდი, როდესაც ტელეფონმა დედას გარდაცვალება მამცნო...

***

როცა პირველად წამოდგები საწოლიდან, ოთახის შავ-თეთრ ფანჯრებს გაწმენდ და გარეთ მზეს გახედავ, საკუთარ თავს მხოლოდ ერთ ფიქრზე გამოიჭერ - ამდენი ხანი რატომ არ გსურდა ფანჯრების გაწმენდა? შემდეგ კი ნელ-ნელა ხვდები, რომ განა არ გსურდა ძალა არ გყოფნიდა და ახლა, როდესაც მარტო არ ხარ ფეხზე წამოდგომის და შემდეგ დაცემის გამბედაობაც საკმარისად გაქვს...

ყველაფერი იმით დაიწყო, რომ მოვკვდი... მერე ისევ გამაცოცხლეს და კვლავ მომკლეს...

ჩემი გარდაცვალების შემდეგ ევა დაიბადა, ევა მწვანე ჭიშკრის მიღმა ისახებოდა, შემდეგ ვითარდებოდა და ზრდასრული დაიბადა. ის ჩვილი არ ყოფილა და უფრო მეტიც, არც ბავშვობა გააჩნდა. ზრდასრული ევა სამყაროს მიღმა იცქირებოდა და ჩემს სხეულში მყოფი ახალ თავშესაფარს ეძებდა, რომელსაც ჩემი ხორციელი გარდაცვალების შემდეგ დაიკავებდა.

პირველად, როცა ევამ გამაღვიძა, ფანჯარაში გამახედა და დამანახა წვიმა, რომელიც ვერ დაგასველებდათ მის ქვეშ საათობითაც რომ მდგარიყავით. მეც უმოწყალო წვიმაში ვიდექი და საკუთარი სიმშრალით ვტკბებოდი. მერე გადაწყვიტა, რომ ზეცაში ახედვის დრო იყო. მეც უმალ მივაპყარი თვალი ზეცას და ვერაფერი შევნიშნე – ეცადე იგრძნო, თვალები მხოლოდ შენივე შექმნილი ხაფანგია. სიტყვებს ვერ ჩავწვდი და მიწიდან სახურავზე ავირბინე. ხაფანგებს წამდაუწუმ ვხუჭავდი, ერთმანეთს ვაჭერდი, ხანაც აქეთ-იქით ვატრიალებდი, მაგრამ კვლავ სიბნელე იყო. შემდეგ ერთი ხაფანგი გავახილე და მთას მოვკარი თვალი.

მეტი სიმაღლე მჭირდება...

სიმაღლეს მივაღწიე...

მგონი საკმარისია...

თვალები დავხუჭე და სუნთქვაც შევიკავე... გრძნობ? – ისევ გაიელვა ევამ.

უცებ სახეზე თბილი ნიავი ვიგრძენი, ამას მოჰყვა ხეებისა და ჩიტების ჭიკჭიკის ხმა. „ეს თავისუფლებაა.“ ჩემდა უნებურად ბუნების ნაწილი გავხდი. წამიერად ხორცი გამიქრა და სიმშვიდე ვიგრძენი... ნელ-ნელა ვგრძნობდი, რომ ღმერთს ვუახლოვდებოდი. თითქოს „მე” კვლავ გავქრი და ევამ გარდაცვლილთა შორის, ნაცნობი სახეების ძებნა დაიწყო... შემეშინდა ვინმე არ ეპოვა და თვალები გავახილე...

ოთახში ვარ.

ვიწყებ საუბარს საკუთარ თავთან, და ვერც კი ვამჩნევ, რომ არათუ ოთახში არამედ მთლიანად სახლშიც მარტო ვარ... არ მახსოვს არც დიალოგი და არც დრო, რამდენ ხანს დავდიოდი და ვსაუბრობდი ორ ოთახს შორის.

სიმშვიდე საკუთარ თავში ეძიე – გაისმა და გაქრა ევას წამოძახილი.

ოთახში მზის სხივმა შემოანათა და ისაც ევას ხმასავით გაქრა... რამე უნდა დავწერო...

უჯრიდან სანთელი და ასანთი ამოვიღე, რამდენიმე წუთის შემდეგ სიგარეტიც და კვამლში გახვეულმა დავიწყე წერა: „ირგვლივ ყველაფერი წრეზე ბრუნავს, მაგრამ ხანდახან ადამიანები კუთხეებში აღმოვჩნდებით ხოლმე.“

სიგარეტი ფურცლის იმ ადგილს დავაწვი, სადაც კუთხეები მეწერა.

სისულელეა ეს ყველაფერი... უნდა გავიქცე...

დავწექი და კვლავ სიგარეტი ავანთე, სიბნელეში მხოლოდ მის წითელ წერტილს ვხედავდი. მერე ჭერზე თითქოს არსაიდან მწვანე ჭიშკარი გამოიკვეთა. პატარა გოგონა აღებს ჭიშკარს და ვიღაც ქალთან გარბის... ალბათ დედამისია... შემდეგ არსაიდან გამოჩენილ სკამზე სხედან და ალუბალსა და ხაჭაპურს ჭამენ. მეზიზღება.

ბავშვთა სახლის მირაჟი გაქრა.

შემდეგ ევასთან აღმოვჩნდი ისევ მარტო.

არ უნდა დავბადებულიყავით, ჩვენი ადგილი აქ არაა...

და კვლავ სევდა...

ეს სევდა, რომელიც თითქოსდა ბავშვობიდან მომყვება, იმაზე მძიმეა ვიდრე ზურგზე მოგდებული ფქვილის ტომარა და იმაზე უფრო შხამიანი ვიდრე გველის ნაკბენი. ტვირთი თანდათან იბერება, იზრდება, ხანდახან თითქოს მსუბუქდება კიდეც, როგორც იმ მთაზე, მაგრამ არასდროს ქრება – როგორც წეღან ჭერზე. დროის გასვლასთან ერთად იმდენად ეჩვევი ტვირთს, რომ არა თუ შემსუბუქებას, არამედ იმაზე ფიქრს იწყებ როგორ გახადო მისი ტარება კომფორტული და მარტივი.

***

მეტროს გამოსასვლელში მოხუცი ქალისგან ვიყიდე რამდენიმე ღერი სიგარეტი, საკუთარ თავს ვარწმუნებდი, რომ მხოლოდ მოხუცის გამო ვიყიდე და ორგანიზმი სიგარეტს არ მთხოვდა, მაგრამ ნეტავ ვის ვატყუებდი?! ნეტავ რის მიღწევას ვცდილობდი ამ სიგარეტის ღერებით?! მწეველები, მათი ამგვარი მდგომარების მიზეზად იმას ასახელებენ, რომ დარდს ახშობს, დიდ უფსკრულს აჩენს მწეველსა და მათ ტკივილს შორის. ალბათ მეც ამის იმედი მქონდა… ყველა ღერის მოწევის შემდეგ დავრწმუნდი, რომ არაფერსაც არ ახშობს.

იმ რამდენიმე დღის განმავლობაში რაც ქუჩაში გავატარე, ბევრ რამეს დავაკვირდი. არასდროს მიფიქრია ხის ტოტზე, რომელიც ქარის დაბერვისას მოძრაობდა, ახლა კი ვიჯექი და ვფიქრობდი მასზე, ვფიქრობდი თუ რა მშვენიერი იყო სიცოცხლე. მე ვგრძნობდი, რომ ცოცხალი ვიყავი. მე იმ წამს ვცოცხლობდი, მაგრამ ვერ ვცხოვრობდი. მე ვგრძნობდი ყველაფერს, რაც ხდებოდა ჩემს გარშემო, მაგრამ ვგრძნობდი მარტოობის ტკივილსაც. მე ვგრძნობდი, რომ ცხოვრება მშვენიერი იყო, მაგრამ იმასაც ვაცნობიერებდი, რომ დედაჩემი ამას ვეღარ გრძნობდა. მე მინდოდა დამეჯერებინა იმის, რომ არსებობდა სიცოცხლე სიკვდილის შემდეგ, რადგან არ მინდოდა დედაჩემს უსასრულობაში ეხეტიალა. მე მივხვდი, რომ ვიპოვე ის, რასაც ადამიანები მთელი ცხოვრება ეძებენ და მე ბედნიერი ვიყავი, მაგრამ შეესაბამებოდა კი ეს ბედნიერება იმ წამს ჩემს მდგომარეობას?! არა, მე ვგლოვობდი. ვგლოვობდი ჩემს დაკარგულ ცხოვრებას, ჩემს წლებს, თითოეულ წუთსა და წამს, ვგლოვობდი ჩემს ცოცხალ სხეულსა და სიკვდილის პირას მყოფ სულს, რომელიც უკანასკნელი ხავსივით ეჭიდებოდა ახლად გაცოცხლებულ სხეულს და ჩემი სხეულიც თავისმხრივ იჭერდა მას.

რამდენიმე დღე მირეკავდნენ, მწერდნენ სამძიმრის წერილებს, მანუგეშებდნენ თუმცა ეს ნუგეში არაფერში არ მადგებოდა. ეს უბრალოდ საშუალება იყო, რამდენიმე საათით გავქცეოდი იმ ტკივილს რაც მთელი ცხოვრება თან გამყვებოდა. მაგრამ მე დავუჯერე ჩემს სხეულს, იმიტომ რომ გაცოცხლდა. მე დავივიწყე გლოვა, შემოვბრუნდი და წავედი სახლში, იმიტომ რომ სიცოცხლე არ მყოფნიდა. მე მინდოდა მეცხოვრა.

სიკვიდილთან ასეთი ახლო შეხება არ მქონია და მხოლოდ ახლა გავაცნობიერე რა იყო. მივხვდი, რომ ერთ დღესაც ვერ გავიღვიძებდი, ჩემს გარეშე გააგრძელებდა მსოფლიო ცხოვრებას, კი მე მიგლოვებდნენ, როგორც მე ვგლოვობდი დედას და მე დამივიწყებდნენ ისევე როგორც დაივიწყებენ დედას. ნეტავ რა იქნებოდა ჩემი უკანასკნელი სიტყვა, უკანასკნელი აზრი, ნეტავ ვის ვაკოცებდი უკანასკნელად, ვინ გამაღიმებდა ან მე ვის გავაღიმებდი. და მაშინ მივხვდი, რომ დედაჩემის გარდაცვალება აუცილებელიც იყო. ამ ფიქრის გამო ჩემი თავი მეზიზღებოდა, მაგრამ იმასაც კარგად ვაცნობიერებდი, რომ ერთადერთი ფიქრი ჩემს ცხოვრებაში, რომელიც მართლა სწორი იყო, დედაჩემის სიკვდილის აუცილებლობის აღიარება გახდა.