ხელშეკრულების კოდი

მეოცე საუკუნის მეოთხე მეოთხედის პირველი დეკადა მთავრდებოდა. ეგრეთ წოდებული, „პერესტროიკა“ ძალებს იკრებდა. სრულიად ახალგაზრდა, თითქმის ნორჩი ვიყავი. უმაღლესი სასწავლებელი ახალი დამთავრებული მქონდა „ევეემის“ სპეციალობით, რაც ელექტროგამომთვლელ მანქანებს ნიშნავს. იმ პერიოდში ჩემი სპეციალობის ადამიანებს კიბერნეტიკოსებს უწოდებდნენ. კომპიუტერებს კი – „ევეემებს“ და ეს იმხელა დანადგარები იყო, რომ უზარმაზარი შენობის სამ სართულს იკავებდა. ეს სფერო იმ პერიოდის საბჭოთა კავშირში გასაიდუმლოებული იყო და სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის („კაგებე“) ფრთის ქვეშ ფუნქციონირებდა. თითოეული ჩემი პროფესიის სპეციალისტი საგანგებო აღრიცხვაზე ვიმყოფებოდით. თუკი სპეციალობით მუშაობას დააპირებდი, „კაგებეში“ უნდა გაგევლო გასაუბრება. თუმცა, ყველას არ ასაქმებდნენ, რადგან ამ სფეროში სამუშაო ადგილები მკაცრად შეზღუდული იყო, კანდიდატს კი მრავალი ფაქტორი უნდა დაეკმაყოფილებინა და ბევრი დიპლომიანი კიბერნეტიკოსი მძღოლად, გიდად, მუშად და ღამის დარაჯადაც კი მუშაობდა. სამსახურს შენ თვითონ ვერ იშოვიდი და არც ჩვეულებრივ განაწილებას ექვემდებარებოდა. სამუშაო უნდა შემოეთავაზებინათ. მანამდე კი საფუძვლიანად შეგისწავლიდნენ და როგორც მაშინ ამბობდნენ, კომპეტენტურ ორგანოში დაგიბარებდნენ. მე გამიმართლა (გამიმართლა კი?), ფაკულტეტის დეკანმა დამირეკა და მეორე დღისთვის სასწავლებელში დამიბარა. რომ მივედი, მის კაბინეტში შუახნის მამაკაცი დამხვდა და მას ჩემი თავი გააცნო:

– ეს არშილია (არჩილი). ჩვენ კი მას აშიკოს (აჩიკოს) ვეძახით.

როგორც უმეტეს რუსს, დეკანსაც უჭირდა ქართული ასოების სწორად წარმოთქმა და ამახინჯებდა.

– ივან პეტროვიჩი! დაბრძანდით, არჩილ, – მითხრა შუახნის მამაკაცმა, რომელსაც ჩემი სახელი არ დაუმახინჯებია და დაამატა, – ამხანაგმა დეკანმა საუკეთესოდ დაგახასიათათ და აქ თქვენთან გასასაუბრებლად მოვედი.

ეს სიუჟეტი მოსკოვში ვითარდებოდა, „ევეემის“ სპეციალობაზე იქ ვსწავლობდი. დაბადებული და გაზრდილი თბილისში ვარ, მაგრამ მოსკოვსაც კარგად ვიცნობდი. დედაჩემის და იყო იქ გათხოვილი და წელიწადში რამდენჯერმე ჩავდიოდი მასთან სტუმრად. იქ მეგობრებიც მყავდა და როგორც თბილისში, ასევე მოსკოვშიც, ყველა კუთხე-კუნჭული და გასაძრომ-გამოსაძრომი შემოვლილი და შესწავლილი მქონდა. სხვათა შორის, ეს ცოდნა დიდად დამეხმარა შემდგომში და სიკვდილისგანაც კი მიხსნა.

– გისმენთ, ივან პეტროვიჩ, – ვთქვი მე და შუახნის მამაკაცს მივაჩერდი.

ივან პეტროვიჩმა დეკანს შეხედა, რაც იმას ნიშნავდა, რომ ის ჩვენს საუბარს არ უნდა დასწრებოდა. დეკანმა გაიღიმა, თქვა, უნდა დაგტოვოთო და კაბინეტიდან გავიდა. შუახნის მამაკაცმა კი მითხრა:

– მე ერთ-ერთი სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის თანამშრომელი ვარ. ჩვენი უწყება, მთავრობის შეკვეთით, სხვადასხვა სფეროში ანალიტიკურ დასკვნებს ამზადებს. ამისთვის კი ელექტროგამომთვლელ ტექნოლოგიებს ვიყენებთ. თქვენ, როგორც ამ სფეროს პერსპექტიულ სპეციალისტს, ჩვენთან თანამშრომლობის საშუალება გეძლევათ და რას იტყვით ამის შესახებ?

– რა უნდა ვთქვა, ივან პეტროვიჩ. ეს პროფესია იმიტომ ავირჩიე, რომ სპეციალობით მემუშავა. რა თქმა უნდა, თანახმა ვარ.

ივან პეტროვიჩს გაეცინა და მითხრა:

– მარტო თანხმობა და კარგი სპეციალისტობა არ კმარა, არჩილ. საიდუმლოს შენახვა და ენაზე კბილის დაჭერაც უნდა იცოდე. ჩვენ დახურული უწყება ვართ და საკუთარი თავის აფიშირებას არ ვახორციელებთ.

– გასაგებია, ივან პეტროვიჩ. ბევრი ლაპარაკი არ მჩვევია და ენაზე კბილის დაჭერაც შემიძლია.

– როგორც ვიცი, დეიდასთან ცხოვრობთ, არბატზე.

– დიახ.

– საჭიროების შემთხვევაში შეგვიძლია, საერთო საცხოვრებლით უზრუნველგყოთ.

– არაა საჭირო. დეიდაჩემი და ბიძაჩემი, რომც მოვისურვო, არსად გამიშვებენ.

– ბიძათქვენი, თუ არ ვცდები, იტალიაში მუშაობს, საბჭოთა საელჩოში.

– დიახ. ისინი მხოლოდ ორი-სამი კვირით ჩამოდიან მოსკოვში. დანარჩენ დროს კი საზღვარგარეთ ატარებენ.

– როგორც ვიცი, თქვენი დეიდაშვილიც უცხოეთშია.

– დიახ. ლეონიდი ექიმია და ანგოლაში მუშაობს ორწლიანი კონტრაქტით.

– გამოდის, რომ ბინაში მარტო ხართ.

– დიახ. თითქმის მარტო ვარ, თუ არ ჩავთვლით ჩემი ნათესავების მოკლე-მოკლე ვიზიტებს.

– გასაგებია. საერთო საცხოვრებელი ნამდვილად არ გჭირდებათ, – თქვა ივან პეტროვიჩმა და დაამატა, – ბოდიშს გიხდით, მაგრამ ერთი რამ უნდა გკითხოთ.

– ბრძანეთ, ივან პეტროვიჩ.

– შეყვარებული თუ გყავთ, ჩვენში რომ იტყვიან – საცოლე.

– ამ კითხვაზე აუცილებლად უნდა გიპასუხოთ?

– სასურველია, რომ მიპასუხოთ, – მითხრა ივან პეტროვიჩმა და მომეჩვენა, რომ მან ელენეს შესახებ იცოდა.

– დიახ. ერთი გოგონა მომწონს. მას ელენე, ლენა ჰქვია. მოსკოვის მეორე სამედიცინო სასწავლებელს ამთავრებს.

– ძალიან კარგი, არჩილ. ამომწურავი პასუხია. ჯერჯერობით მეტი კითხვა არ მაქვს. ერთი კვირის შემდეგ კვლავ შევხვდებით ერთმანეთს და საუბარს განვაგრძობთ. ახლა კი, ნახვამდის! შეგიძლიათ, წახვიდეთ. შეხვედრის შესახებ ტელეფონით შეგატყობინებთ.

ივან პეტროვიჩს გამოვემშვიდობე და სასწავლებლიდან წამოვედი. ელენეს უნდა შევხვედროდი. ნახევარ საათში ლექციები უმთავრდებოდა და ინსტიტუტთან უნდა დავხვედროდი.

ლენა მოსკოველი ქართველი იყო. საბჭოთა კავშირის დედაქალაქში დაბადებული და გაზრდილი. დედ-მამა თბილისელები ჰყავდა და მოსკოვში საცხოვრებლად მოგვიანებით გადავიდნენ. ელენე მათი ერთადერთი შვილი იყო და დეიდაჩემის მეზობლად ცხოვრობდნენ, არბატზე. ლენა სწორედ იქ გავიცანი პირველ კურსზე რომ ვიყავი. ის ჩემზე ერთი წლით უმცროსი იყო. მართალია, მოსკოვში ცხოვრობდა, მშობლიურ ენას კარგად ფლობდა. ისევე, როგორც რუსულსა და ინგლისურს. ლენას დედ-მამა თარჯიმნები იყვნენ და თბილისიდან მოსკოვში, საგარეო უწყებაში გადაიყვანეს სამუშაოდ. ბინაც მისცეს არბატზე, ეგრეთ წოდებულ, დიპლომატთა სახლში. ბიძაჩემი, დეიდაჩემის მეუღლეც ხომ დიპლომატი იყო და საგარეო უწყებას ეკუთვნოდა. ინსტიტუტში რომ მოვეწყვე და ამის შესახებ შევიტყვე, მეორე დღეს თბილისში უნდა გამოვმგზავრებულიყავი. ბილეთიც კი აღებული მქონდა. აგვისტოში, სანამ მე გამოცდებს ვაბარებდი, ლენა დასასვენებლად იყო წასული ბებიასთან და ჩემი თბილისში გამომგზავრების წინა დღეს დაბრუნდა. რამდენიმე დღეში სკოლა იწყებოდა, პირველი სექტემბერი დგებოდა და უნდა მომზადებულიყო. ინსტიტუტში სწავლა მეც პირველ სექტემბერს მეწყებოდა და მინდოდა, დარჩენილი დრო თბილისში, ჩემს ოჯახთან და მეგობრებთან გამეტარებინა, ამიტომ ერთი სული მქონდა, საქართველოს დედაქალაქში დავბრუნებულიყავი. თუმცა, ეს დაუოკებელი სურვილი ლენას გამოჩენამ ჩამიკლა. წინა დღით, გამგზავრებამდე, სახლში მარტო ვიყავი. ჩემი ნათესავები, როგორც ყოველთვის, საზღვარგარეთ იმყოფებოდნენ. მე გასამგზავრებლად ვემზადებოდი და სპორტულ ჩანთას ვაწესრიგებდი. შუადღე იყო, როდესაც კარზე ზარის ხმა გაისმა. კარი გავაღე და ხელში მშვენიერი გოგონა შემრჩა. მან გამიღიმა და მითხრა:

– შეიძლება, შემოვიდე?

– მობრძანდით, – ვუთხარი გოგონას და სახლში შევიყვანე.

გოგონა სასტუმრო ოთახში შევიდა. სავარძელში მოკალათდა და მითხრა:

– მე ელენე მქვია. თქვენი მეზობელი ვარ. არდადეგებზე ბებიასთან ვისვენებდი და ახლა ჩამოვედი. ჩემი მშობლები, ალბათ, სამსახურში არიან და გასაღების დატოვება დაავიწყდათ. თქვენ ვინ ხართ?

– მე აჩიკო მქვია.

– თბილისელი ხართ, ხომ? – ქართულად მკითხა ლენამ.

– ქართული საიდან იცით? – კითხვა დავუბრუნე დაბნეულმა

– მეც ქართველი ვარ, მაგრამ მოსკოველი ქართველი.

ასეთ ვითარებაში გავიცანით ერთმანეთი მე და ელენემ. საღამომდე მარტონი ვიყავით. ერთად ვისაუზმეთ და ვისადილეთ. გოგონა საკმაოდ თამამი, კომუნიკაბელური და მომხიბვლელი აღმოჩნდა. პირველი ნახვისთანავე შემიყვარდა და თუკი დილით, თბილისში გამგზავრებას ვჩქარობდი, საღამოს უკვე ეს სურვილი სრულიად გამიქრა – არც წავედი და არც თვითმფრინავის ბილეთი ჩავაბარე. უბრალოდ, თბილისში დავრეკე და ჩემები მოვატყუე, ინსტიტუტში საქმეები გამოჩნდა, ჩამოსვლას ვერ ვახერხებ და პირველივე შაბათ-კვირას ორი დღით ჩამოვალ-მეთქი. სინამდვილეში კი ელენესთან ერთად მინდოდა ყოფნა. იმ დღიდან უკვე ხუთი წელი იყო გასული. ლენას ერთი წელი ჰქონდა დარჩენილი დიპლომის აღებამდე და ამის მერე ვაპირებდით დაქორწინებას. ჩვენმა ოჯახებმა ყველაფერი იცოდნენ და ჩვენს არჩევანს არ ეწინააღმდეგებოდნენ... მთელი ეს ისტორია, ლენასთან ინსტიტუტში მიმავალს გამახსენდა. რომ მივედი, ლენა უკვე გარეთ იდგა ჯგუფელებთან ერთად და მელოდებოდა. ლუდაც იქ იყო. რომ დამინახა, თვალები გაუბრწყინდა. ლენას კი ზიზღით შეხედა. მე მათ მივესალმე და ლენას ვუთხარი:

– წავედით!

ლენამ ხელკავი გამომდო და დავიძარით. ლუდამ ზიზღნარევი სახით შეხედა ელენეს და სწრაფი ნაბიჯებით წავიდა საპირისპირო მიმართულებით. ლუდა ელენეს ჯგუფელი იყო. ვუყვარდი და ცდილობდა, თავი შეეყვარებინა, მაგრამ არ გამოსდიოდა. ამიტომაც ვერ იტანდა ლენას და შანსი რომ ჰქონოდა, ჩემს საცოლეს სულს ამოხდიდა. თუმცა, საქმე ზიზღნარევ მზერასა და მწარე სიტყვებს არ სცდებოდა.

– დაინახე? – მკითხა ლენამ.

– რა?

– რა და ლუდა, შენს დანახვაზე როგორ გაუბრწყინდა თვალები, მე კი ზიზღით მიყურებდა.

– მოდი, კარგ რაღაცებზე ვილაპარაკოთ. ლუდა რა საუბრის თემაა?

– ისე, ძალიან უყვარხარ და სიყვარულს დაფასება უნდა, – არ ცხრებოდა ლენა.

– ჰოდა, დააფასე. მე მხოლოდ შენ მიყვარხარ, თანაც ძალიან.

– ისე, ცუდი გოგო არაა ლუდა. ლამაზი, ტანწერწეტა, კარგად სწავლობს...

– ლენა, გეყოფა!

– იცი, რა მითხრა გუშინ?

– ვინ?

– ვინ და ლუდამ.

– რა გითხრა?

– სულ ერთია, აშიკო მაინც ჩემი გახდება. რომ დაქორწინდეთ და ათი შვილი გაუჩინო, ბოლოს მაინც ერთად ვიქნებითო.

ამ სიტყვებზე გულიანად გამეცინა. ბოლოს კი ლენას ვკითხე:

– მერე შენ რა უთხარი?

– ვერ ეღირსები-მეთქი.

– სწორად გითქვამს. მოდი, თემა შევცვალოთ.

– შევცვალოთ.

– დღეს გასაუბრებაზე ვიყავი და სამსახური შემომთავაზეს.

– სად?

– ჯერ არ ვიცი. ერთი კვირის მერე ისევ უნდა შევხვდეთ და მაშინ გავიგებ.

– მუშაობას რომ დაიწყებ, ჩემთვის აღარ გეცლება.

– შენთვის ყოველთვის მეცლება. მიყვარდი, მიყვარხარ და ყოველთვის მეყვარები!

– უცებ რომ მოვკვდე, რას იზამ?

– იმდენად მოულოდნელი იყო ჩემთვის ლენას ეს შეკითხვა, რომ ადგილზე გავქვავდი და გავფითრდი. ლენას კი ენის ბორძიკით ვუთხარი:

– თავს მოვიკლავ... მაგრამ, გთხოვ, ეს სისულელე არასდროს აღარ გაიმეორო, თორემ გულს გამიხეთქავ.

– კარგი, ძვირფასო. მაპატიე, აღარასდროს გავიმეორებ, – მითხრა ელენემ და ფეხით გაევემართეთ სახლისკენ.

დასასრული შემდეგ ნომერში