ხელშეკრულების კოდი

***

ერთი კვირის შემდეგ ივან პეტროვიჩს უკვე ლუბიანკაზე შევხვდი. მან წინა დღით დამირეკა და მეორე დღისთვის დამიბარა, თან დააყოლა:

– სიტყვა არავისთან დაძრა, სად მიდიხარ. შენს სახელზე საშვი იქნება დაშვებული და გეტყვიან, სად მოხვიდე. პასპორტი აუცილებლად წამოიღე.

„კაგებეს“ ცენტრალურ შენობაში დანიშნულ დროზე მივედი. მორიგე ოფიცერმა საშვი გამომიწერა და მითხრა, სად უნდა მივსულიყავი. საჭირო კაბინეტს რომ მივადექი, კარზე დავაკაკუნე. ცოტა ხანს შევყოვნდი და შევედი. ივან პეტროვიჩი სამხედრო ფორმაში გამოწყობილი დამხვდა. ის პოდპოლკოვნიკი იყო, თანამდებობით კი – ეგრეთ წოდებული, სამეცნიერო-ტექნიკური განყოფილების უფროსის მოადგილე. მან ხელი ჩამომართვა, დაჯდომა შემომთავაზა და მითხრა:

– როგორც მიხვდი, შენი პროფესიის სპკეციალისტები ჩვენი უწყების თანამშრომლები არიან და შენს მომავალ სამსახურსაც ჩვენი უწყება კურირებს.

– დიახ, ამხანაგო პოლკოვნიკო, მივხვდი.

კაბინეტის მასპინძელს გაეცინა და მითხრა:

– შეგიძლია, მხოლოდ ივან პეტროვიჩი დამიძახო. ახლა კი საქმეზე გადავიდეთ.

– გადავიდეთ.

– არჩილ, შენი სამსახური სამეცნიერო-კვლევითი ანალიტიკური უწყებაა. მისი ფილიალები სახელმწიფოში მრავლადაა. შენ ერთ-ერთში იმუშავებ. თავდაპირველად პრესისა და პერიოდული გამოცემების ანალიზზე. იცი, ეს რა არის?

– არა, ივან პეტროვიჩ, არ ვიცი.

– შენ ხომ ინგლისურ ენას სრულყოფილად ფლობ?

– დიახ.

– ჰოდა, ინგლისურენოვან პრესასა და პერიოდიკაზე იმუშავებ. გაეცნობი მათ და ანალიზს გაუკეთებ, შემდგომ კი ანალიტიკურ მოხსენებას ჩვენთან წარადგენ. გასაგებია?

– დიახ. გასაგებია ივან პეტროვიჩ.

– ძალიან კარგი. დღეს პარასკევია. ორი დღე შეგიძლია, დაისვენო. ორშაბათს კი სამსახურში გახვალ. დილის ცხრის ნახევარზე გამოგივლი და პირადად წარგადგენ თანამშრომლებთან. ახლა კი თავისუალი ხარ.

როგორც პოდპოლკოვნიკმა მითხრა, ორშაბათს პირადად წარმადგინა სამსახურში. შენობა მოსკოვის ერთ-ერთი ძველი ქუჩის შესახვევში მდებარეობდა, ცნობისმოყვარეთაგან შორს და საგანგებოდ იყო შენიღბული. ორი სართულისგან შედგებოდა. აბრაზე „თარჯიმანთა ბიურო“ ეწერა, მაგრამ იქ თავისუფლად ვერ შეხვიდოდი. კარი მხოლოდ შიგნიდან იღებოდა ელექტრონულად. იქვე შეიარაღებული, სამოქალაქო სამოსში გამოწყობილი მორიგე იჯდა და მონიტორში ხედავდა მომსვლელის სახეს. გარეთ კი ვიდეოკამერა იყო დამაგრებული, რომელიც მომსვლელებს აფიქსირებდა. მთელი ორი სართული უცხოური წიგნებითა და გაზეთებით იყო სავსე. იქ სულ შვიდნი ვმუშაობდით, პლუს მორიგე და პატარა ოჯახივით ვიყავით. ჩემი კოლეგები, გარდა მორიგისა, ლინგვისტები და ენათმეცნიერები იყვნენ. ისინი თავიანთი პროფილის ანალიზს უკეთებდნენ მიწოდებულ მასალებს და შესაბამის მოხსენებებს აგზავნიდნენ ლუბიანკაზე. მეც ამ საქმით ვიყავი დაკავებული, პლუს კიბერნეტიკული ანალიზი. ანუ, თუკი მასალაში რაიმე დაშიფრული იყო მოწოდებული, არ უნდა გამომპარვოდა და შესაბამისი ანალიტიკური მოხსენება უნდა შემედგინა. შემდგომ კი ეს მოხსენება კონტრდაზვერვაში გამეგზავნა. მართალია, ყველამ ვიცოდით, რომ „კაგებეს“ უწყებაში ვმუშაობდით, მაგრამ ჩვენი სპეციალობებიდან გამომდინარე, თავისუფალი ადამიანები ვიყავით და „კაგებეშნიკური“ დისციპლინა არ გვევალებოდა. თუმცა, საიდუმლოს ჩვენი სამსახურის შესახებ, რა თქმა უნდა, ვინახავდით. უცხოთათვის ჩვენ – ლინგვისტები, ლიტერატორები და კიბერნეტიკოსები ვიყავით, ლენამაც კი არ იცოდა, რომ „კაგებეში“ ვმუშაოდი. ასე იყვნენ სხვებიც.

როგორც აღვნიშნე, ჩვენს სამსახურს შეიარაღებული მცველი ჰყავდა და შესასვლელიც ელექტრონულად იყო ჩარაზული. მაგრამ ერთი „არაკაგებეშნიკური“ ხინჯი მაინც გვქონდა. შენობას საევაკუაციო გასასვლელი, ვიწრო დერეფნით ქუჩაზე გადიოდა. ინსტრუქციის მიხედვით, ეს გასასვლელი საიმედოდ უნდა ყოფილიყო ჩარაზული და მხოლოდ ექსტრემალურ შემთხვევებში, საევაკუაციოდ უნდა გაგვეღო. ჩვენ კი მხოლოდ ერთი საკეტით გვქონდა გადაკეტილი და შიგნიდან ჩამკეტით, გარედან კი გასაღებით ვაღებდით და ამგვარად ვსარგებლობით ამით. საქმე კი ის იყო, რომ საევაკუაციო გასასვლელთან პატარა კაფე იყო და შესვენების დროს რომელიმე ჩვენგანი კაფეში მიდიოდა და მთელი კოლექტივისთვის მოჰქონდა ბუტერბროდები და ფუნთუშები. წესით, ცენტრალური შესასვლელით უნდა გვესარგებლა, მაგრამ იქიდან კაფემდე 600 მეტრი იყო, რადგან უზარმაზარი შენობისთვის უნდა შემოგვევლო, რაც ყველას გვეზარებოდა. ამ პატარა დარღვევას, რა თქმა უნდა, ყველა ვმალავდით, რომ არ გამჟღავნებულიყო და მათ შორის ჩვენი შეიარაღებული მორიგეც. ასეთ ატმოსფეროში ვიმუშავე სამი წელიწადი. ამასობაში მე და ელენე დავქორწინდით. ვაჟიშვილიც გვეყოლა და ბედნიერად ვცხოვრობდით. ქვეყანა კი „პერესტროიკისგან დუღდა და ნაკერებზე ირღვეოდა“, არეულობის სხვადასხვა კერა ჩნდებოდა და აშკარად იგრძნობოდა, რომ კარგი არაფერი მოხდებოდა. ჩემი მუშაობის სამი წლის თავზე, ივლისში, ელენე და ჩვენი შვილი თბილისში გავაგზავნე და ერთ კვირაში მეც უნდა ჩავსულიყავი. შვებულების განცხადება უკვე დაწერილი მქონდა. მანამდე კი სამასგვერდიანი წიგნის ანალიზი უნდა დამესრულებინა და მოხსენება კონტრდაზვერვაში გამეგზავნა. ამისთვის კი ერთი კვირა მჭირდებოდა. წიგნს „საბჭოური გარდაქმნა“ ერქვა და შინაარსი ტრაფარეტული იყო, მაგრამ, რაც მის გაშიფრულ სტრიქონებს შორის ჩადებულ აზრში ამოვიკითხე, დაუჯერებელი და შოკისმომგვრელი იყო. მე შესაბამისი ანალიტიკური მოხსენება შევადგინე და კონტრდაზვერვის განყოფილებას ამ საქმისთვის გამოყოფილი სპეციალური კურიერის მეშვეობით გადავუგზავნე. თუმცა, თანამშრომლებისთვის მისი შინაარსი არ გამიცვნია. ამის ვალდებულება არც მქონდა. კურიერი რომ გავისტუმრე, შესვენების საათიც დადგა. ფული ავკრიფე და აკრძალული „ხოდით“ კაფესკენ გავემართე. კოკისპირული, ზაფხულის ცხელი წვიმა მოდიოდა. კაფე ხალხით იყო გაჭედილი, დახლთან დიდი რიგი იდგა და ჩვეულებრივზე მეტხანს შევჩერდი. სამსახურში ჩვეული გზით დავბრუნდი და შენობაში რომ შევედი, ჩემ წინ საშინელი სურათი გადაიშალა. ექვსივე ჩემი თანამშრომელი, პლუს შეიარაღებული მცველი, ტყვიებით იყვნენ დახოცილი და თითოეულ მათგანს თავში საკონტროლო ტყვიის კვალი აჩნდა. აშკარა იყო, რომ პროფესიონალებს ემუშავათ. გული მერეოდა, მაგრამ თავს მოვერიე. აშკარა იყო, რომ კაფეში შეყოვნებამ გადამარჩინა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მეც მათ გვერდით ვიწვვებოდი შუბლგახვრეტილი. შენობაში გაჩერება სახიფათო იყო. ხომ შეიძლებოდა, მკვლელები დაბრუნებულიყვნენ. მე მორიგის მაგიდასთან მივედი და ვიდეომაგნიტოფონი შევამოწმე. კასეტაზე მკვლელები აუცილებლად იქნებოდნენ აღბეჭდილი, მაგრამ ვიდეოკასეტა ამოღებული იყო. გამახსენდა, რომ მორიგე მეორე ვიდეოზეც იწერდა ხოლმე, მომცრო ზომის ვიდეომაგნიტოფონზე, რომელიც კარადაში იყო დამალული. შევამოწმე და კასეტა ადგილზე აღმოჩნდა. ამოვიღე და ჯიბეში ჩავიდე. შემდეგ მორიგის მაგიდის უჯრიდან მისი ტაბელური პისტოლეტი მოვძებნე, ავიღე და ისევ საევაკუაციო გასასვლელით ვისარგებლე. სახლში დაბრუნება არც მიცდია. დარწმუნებული ვიყავი, რომ იქ ჩასაფრება მელოდა და საერთოდ, საიმედოდ უნდა დავმალულიყავი და ყველაფერი უნდა ამეწონ-დამეწონა. პირველ რიგში კი, ვიდეოკასეტის ჩანაწერი უნდა მენახა. ამის გაკეთება კი საკმაოდ რთული იყო. იმ წლებში ვიდეომაგნიტოფონის შოვნა ურთულესი რამ იყო. თანაც, პატარა ზომის. გარდა ამისა, მოსკოვში ისეთს არავის ვიცნობდი, ვისთანაც საიმედოდ შეიძლებოდა დამალვა. არც დამხმარე მყავდა და ფაქტობრივად, მარტო ვმოქმედებდი. ერთადერთი ის მოვიფიქრე, რომ დროებით ძველი მოსკოვის ვიწრო ქუჩებსა და სადარბაზოებისთვის შემეფარებინა თავი. ბავშვობიდან კარგად მქონდა შესწავლილი ეს ადგილები ძველ არბატზე. თანაც, ჩემი ნათესავების სახლიც იქვე იყო. კატასავით ფრთხილად ვმოძრაობდი. ქუჩები წვიმის გამო ცარიელი იყო და ეს ჩემი აღმოჩენის ალბათობას ზრდიდა. ამიტომ, არბატის ერთი ოთხსართულიანი სახლის სადარბაზოში შევედი. სხვენიდან სახურავზე ავძვერი და სამტრედეს შევაფარე თავი ახლომდებარე ქუჩებს იქიდან ვათვალიერებდი. რამდენიმე საეჭვო მანქანა შევამჩნიე, სავარაუდოდ, ისინი მე მელოდებოდნენ, ანუ ეს ჩასაფრება იყო. ჩემი ნათესავების სახლის სახურავზე კი კაპიუშონიანი კაცი შევნიშნე. აშკარა იყო, დამინახა, პლაშჩის საყელო გადაიწია, თავი ჩაღუნა და რაღაც ჩაილაპარაკა. აშკარა იყო, რომ თავისიანებს რაციით ჩემს შესახებ შეატყობინა. იქ გაჩერება აღარ შეიძლებოდა, ამიტომ სახურავიდან სასწრაფოდ დავეშვი ქვევით, მაგრამ ქუჩაში არ გავსულვარ, პირდაპირ სარდაფში ჩავედი და არბატის ცნობილი გვირაბების მეშვეობით, რომლებსაც საკუთარი ხელისგულივით ვიცნობდი, საკმაოდ მოშორებით ამოვედი და პატარა სკვერში გავჩერდი. თუმცა, თუ იქაურებს არ გავეცლებოდი, აუცილებლად დამიჭერდნენ. ამ ფიქრებში ვიყავი, რომ თავში ერთი აზრი მომივიდა: „ლუდასთან უნდა წავიდე და მერე ვნახოთ“. აღარც დამიყოვნებია და სწორედ იმ ლუდას მივადექი, რომელიც წლებია ჩემი სიყვარულით იდაგებოდა. თუმცა, ის სამი წლის უნახავი მყავდა. ჩემდა საბედნიეროდ, ლუდა სახლში დამხვდა, თანაც მარტო. რომ დამინახა, შეცბა.

– შეიძლება, შემოვიდე? – ვიკითხე, მაგრამ პასუხს არ დაველოდე და ბინაში დაუპატიჟებლად შევედი, თან დავამატე, მარტო ხარ?

– მარტო ვარ. რა მოხდა? შენ ტყუილად არ მომაკითხავდი. ეტყობა, რაღაც ძალიან გიჭირს.

– მართალი ხარ. მოსაკლავად მეძებენ.

– მოსაკლავად? რა დააშავე?

– არაფერი დამიშავებია. ყველაფერს ვერ გეტყვი. თუ შეგიძლია, ცოტა ხნით შემიფარე. მერე კი წავალ.

– თუ გინდა, სამუდამოდ დარჩი.

– სამუდამოდ – ვერა.

– ნება შენია, – მითხრა ლუდამ, წინ მამაკაცის სამოსი დამიდო და დაამატა, – გამოიცვალე, სულ სველი ხარ. ჩემი ძმისაა, ის ახლა დასასვენებლადაა წასული ზღვაზე.

სამოსი გამოვიცვალე. ცოტა სული მოვითქვი. ლუდას კი ვუთხარი.

– შენი დიდი მადლობელი ვარ. ერთი თხოვნა მაქვს და იქნებ შეძლო შესრულება.

– ორი იყოს. თქვი.

მე კასეტა დავანახვე და ვუთხარი:

– ასეთი ვიდეომაგნიტოფონის შოვნა თუ შეგიძლია?

– მე მაქვს, – თქვა ლუდამ და მეორე ოთახიდან მაგნიტოფონი გამოიტანა.

მე კასეტა ჩავდე და ჩანაწერს ყურადღებით ვუყურე. ფირზე ჩვენი სამსახურის შემოსასვლელი იყო აღბეჭდილი და ის, ვინც ჩემი კოლეგები და დარაჯი მოკლა. ის ჩვენი კურიერი აღმოჩნდა, ის, ვისაც კონტრდაზვერვაში ჩემი ანალიტიკური ანგარიში გავატანე. ამის ნახვა იყო და ყველაფერი ჯაჭვივით აეწყო. ჩემს ანალიტიკურ ნაშრომში ეწერა, რომ საბჭოთა მთავრობისა და უშიშროების კონკრეტული პიროვნებები ქვეყნიდან ოქროს ზოდებისა და ძვირფასი ქვების გატანით იყვნენ დაკავებული. აგრეთვე, ძირს უთხრიდნენ ქვეყანას და ის დანგრევისკენ მიდიოდა. ერთი სიტყვით, აშკარა იყო, რომ ვიღაცას არ უნდოდა, ჩემი წერილი ადრესატამდე მისულიყო ან, სულაც, ეს თავად ადრესატს არ უნდოდა. და ამ დაშიფრული ინფორმაციის გასაჯაროების შიშით მოაწყო ეს სასაკლაო, თუმცა, მე ვერ მომიხელთეს. ყველაფერი ეს რომ გავიაზრე, მივხვდი, სასწრაფო ზომები უნდა მიმეღო. ამიტომ პირველ რიგში, შეერთებული შტატების საელჩოში მივედი და სამხედრო ატაშეს შევხვდი. მას კასეტა გადავეცი და დაცვა ვთხოვე. შემდგომ კი იქიდან თბილისში ლენას დავურეკე და გავამხნევე. იმავე დღეს ამერიკელებმა შტატებში გადამიყვანეს და უმალვე დამასაქმეს. ჩემი უკან დაბრუნება არავის მოუთხოვია. მეტიც, ჩემი ცოლ-შვილი ორ კვირაში უპრობლემოდ ჩამომიყვანეს. ამასობაში საბჭოთა კავშირიც დაიშალა და მხოლოდ წლების შემდეგ შევიტყვე, რომ საბჭოთა პარტიული და სახელმწიფო სიმდიდრის დასავლეთში გატანის ოპერაციას ამერიკელები ახორციელებდნენ. ის ხალხი, ვინც მე თავშესაფარი მომცა და ვისაც ათწლეულები ვემსახურე. ანუ, უნებლიეთ გავხდი იმ დიდი სპეცოპერაციის ერთ-ერთი მონაწილე, რასაც პარტიული ოქროს გაუჩინარება უწოდეს და რომლის მონაწილეთა ურავლესობა მკვდარია. მე კი ჩემს ცოლ-შვილთან ერთად ისევ ამერიკაში ვცხოვრობ და მონიჭებული მაქვს სპეციალური კოდი, რომელიც ხელშეუხებლობის გარანტიაა.

დასასრული