როგორ მოაგვარა სტალინმა „ებრაული საკითხი“ რუსეთში

ებრაელებისთვის ავტონომიის შექმნის პროცესი სტალინმა 1924 წელს დაიწყო და 1934 წელს დაასრულა. საქმე ის იყო, რომ 1924 წელს სტალინი კი იყო საბჭოეთის მმართველი, პირველი კაცი, მაგრამ სრული ძალაუფლება ჯერ კიდევ არ გააჩნდა. მას დიდი ოპოზიცია ჰყავდა პოლიტბიუროში. ეს ოპოზიცია ტროცკისტული იყო. ასი პროცენტით ებრაელებისგან შედგებოდა და რაც უნდა დაუჯერებლად ჟღერდეს, სწორედ ისინი ეწინააღმდეგებოდნენ ებრაელებისთვის ავტონომიის შექმნას. ისე გამოდიოდა, რომ ებრაელი ხალხის უფლებებისთვის სტალინს ებრაელი მაღალჩინოსნების წინააღმდეგობის დაძლევა უხდებოდა და დაძლია კიდეც. იაკობ კედმი: „ტროცკისა და ჩემი რჯულის სხვა ტროცკისტებს ებრაელი ხალხის (ისევე, როგორც რუსებისა და სხვა ეროვნების) მსოფლიო რევოლუციის კოცონში „შეკეთება“ ჰქონდათ განზრახული და შეგნებულად აჭიანურებდნენ ებრაული საკითხის გადაწყვეტას, რაც შემდგომ თავიანთი ბინძური პოლიტიკური მიზნებისთვის უნდა გამოეყენებინათ. თუმცა, რომ იტყვიან, „ფეხი არ ჩაუვიდათ“... სტალინმა ებრაელებს შორეულ აღმოსავლეთში მისცა 35 ათასი კვადრატული კილომეტრის ფართობი (შემდგომ ის 72 ათასამდე გაიზარდა). დადგენილებაში ეს ასე იყო მოტივირებული – „ებრაელი ხალხის გადაყვანის მიზნით სასოფლო-სამეურნეო მოღვაწეობაზე“. 1934 წელს კი ეს „გადაყვანა“ ებრაელთა ავტონომიური ოლქის შექმნით დაგვირგვინდა და დღემდე ასეა...“

სტალინმა ებრაელებს სამჯერ მეტი ტერიტორია მისცა, ვიდრე ისრაელია. საქმე ისაა, რომ საბჭოთა ბელადს საკმაოდ პრაგმატული მოსაზრებები ამოძრავებდა. ერთი მხრივ, ებრაელები კომპაქტურად დაასახლა და მათგან გაცილებით მეტ ინტელექტუალურ, პოლიტიკურ და ეკონომიკურ სარგებელს იღებდა სახელმწიფო. მეორე მხრივ კი, სტალინის ეს ნაბიჯი ძალიან დადებითად აისახა საგარეო პოლიტიკაში. მთელი მსოფლიოს პრესა წერდა: ერთადერთმა სტალინმა გადაჭრა დადებითად რუსეთში ებრაული საკითხიო. ამას მოჰყვა ის, რომ სტალინს მსოფლიო მოწინავე ქვეყნების გავლენიანმა ებრაელებმა დაუჭირეს მხარი. ისინი თავიანთ მთავრობებზე ახორციელებდნენ ზეგავლენას და საბჭოეთის აღიარების პოლიტიკას დიდი ფინანსური პოლიტიკა დაერთო თან. ამან კი ქვეყნის სწრაფ ინდუსტრიალიზაციას დიდად შეუწყო ხელი. არც მანამდე და არც მას მერე არ გაულაღიათ ებრაელებს რუსეთის მიწაზე და მიუხედავად იმისა, რომ მათ დიდი ინტელექტუალურ-ფინანსური რესურსები ჰქონდათ, მაინც დისკრიმინაციას განიცდიდნენ. სტალინმა კი თავისი მმართველობისას ამას წერტილი დაუსვა...“