რა სოციალური შეღავათები შემოიღო სტალინმა ომის შემდეგ

მწერალი ბორის სოკოლოვი: „სტალინმა მთელი თავისი სიცოცხლე ხალხის სამსახურს მიუძღვნა – დაწყებული იატაკქვეშა რევოლუციური მოღვაწეობიდან, დამთავრებული უდიდესი სახელმწიფოს მრავალწლიანი მმართველობით. მეორე მსოფლიო ომის მსვლელობისას გამარჯვების მოპოვებისთვის სტალინმა იმდენი ენერგია დახარჯა და ისეთი ძალა ჩადო, რაც მას ასი წელი ეყოფოდა მშვიდობის დროს უდიდესი ქვეყნის სამართავად. მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ კი მიწასთან გასწორებული ქვეყნის აღორძინებას შეუდგა. გარდა განადგურებული ინფრასტრუქტურისა, თითქმის განადგურებული იყო გენოფონდიც. ამ ომმა 30 მილიონზე მეტი სიცოცხლე შეიწირა. დაღუპულების 85 პროცენტი მამაკაცი იყო. დაღუპულ მამაკაცთა 80 პროცენტი კი სწორედ ის გენოფონდი, რომელსაც ახალი თაობა უნდა ეშვა. 1946 წლის დასაწყისში, ანუ ომის დამთავრებიდან რამდენიმე თვეში, სტალინმა სასიცოცხლო მნიშვნელობის სოციალური რეფორმები გაატარა. მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანას უკიდურესად უჭირდა, სტალინმა მთელი რიგი სოციალური შეღავათები დააწესა, რაც გენოფონდის შევსებასა და ზრდას ემსახურებოდა. საბჭოთა ბელადის განკარგულებით, სამშვილიან ოჯახს ბინას სჩუქნიდნენ და ენერგეტიკულ რესურსებს (ძირითადად, ელექტროენერგიას) სიმბოლურ ფასებში (ფაქტობრივად, უფასოდ) აძლევდნენ. ყოველი შემდგომი შვილის გაჩენისთვის კი ყოველთვიურად ათას მანეთს უხდიდნენ. შვიდი შვილის დედას „გმირი დედის“ორდენით აჯილდოებდნენ და ავტომობილს სჩუქნიდნენ. ამ პოლიტიკამ ბრწყინვალე შედეგი მოიტანა და 1950 წლის მიწურულს, ანუ 5 წლის განმავლობაში, საბჭოთა კავშირის მოსახლეობა 30 მილიონით გაიზარდა... ეს კი მაშინ განხორციელდა, როდესაც ინტენსიური მუშაობა მიმდინარეობდა ატომური იარაღის დასამზადებლად. ატომურ პროექტს კოლოსალური თანხები მიჰქონდა. ასევე, დიდი ტემპებით ხორციელდებოდა „წითელი არმიის“ მოდერნიზაცია. იქმნებოდა ახალი სამხედრო ტექნიკა და ეს პროცესიც უდიდეს ფინანსებს მოითხოვდა. ერთი სიტყვით, სტალინი ზღვარზე მუშაობდა, მთელ ენერგიას ხარჯავდა ქვეყნის უსაფრთხოებისთვის. ასევე, ზღვარზე ამუშავებდა მოსახლეობასაც და ეს უზარმაზარი სახელმწიფო მუდმივი მზადყოფნის რეჟიმში ჰყავდა.

ვიაჩესლავ მოლოტოვი იხსენებდა: „სტალინთან ყოველდღიურად იმართებოდა თათბირები ქვეყნის კრიზისიდან გამოყვანის საკითხებზე. ეს თათბირები 4-6 საათი გრძელდებოდა და სტალინი თითოეული გამომსვლელისგან დაწვრილებით ინფორმაციას ისმენდა. ერთ-ერთი ასეთი თათბირის შემდეგ სტალინმა შემაყოვნა და მარტონი რომ დავრჩით, ერთ-ერთი ამერიკული გაზეთის მოწინავე სტატია მაჩვენა და მითხრა:

– აი, წაიკითხე, რას წერენ.

სტატიის მთავარი ხაზი ასე ჟღერდა: რუსებმა ომი მოიგეს, ნახევარი მსოფლიო დაიმორჩილეს, მაგრამ იქ ხალხი იმაზე ბევრად ცუდად ცხოვრობს, ვიდრე ომამდე. საბჭოთა მმართველი კი იმის ნაცხვლად, რომ ხალხს პური მისცეს, მათ ბომბებსა და ტანკებს ამზადებინებსო...

– წერონ და იკითხონ, კობა. მეტი რა შეუძლიათ. ძალით რომ ვერ გვჯობნიან, უნდათ, პროპაგანდითა და ცილისწამებით მოგვერიონ, – ვუთხარი სტალინს.

– არადა, სიმართლეა, რაც აქ წერია. ისევ სამხედრო ყაიდაზე ვცხოვრობთ. ჩვენმა გმირმა ხალხმა ნამდვილად დაიმსახურა პურზე ბევრად მეტი, მაგრამ ასე რომ არ ვიმოქმედოთ, მაშინ ეს ნაძირლები უმალვე დაგვარტყამენ.

ეს საუბარი იმ პერიოდში შედგა, როდესაც ატომურ ბომბზე ვმუშაობდით და სოციალური რეფორმისთვის, რომ იტყვიან, არ გვცხელოდა. თუმცა, უამისოდაც არ შეიძლებოდა და ხალხის ცხოვრება ოდნავ მაინც უნდა გაგვეუმჯობესებინა.

– ნამდვილად გმირი ხალხი გვყავს, კობა, ვერაფერს იტყვი, – მივუგე სტალინს და დავაყოლე, – იმსახურებენ. მეტსაც იმსახურებენ, მაგრამ თავს ზევით ძალა არაა.

– ჩვენი ქვეყანა ისეთ რეჟიმში ცხოვრობს, რომ თავს ზემოთ ძალას ყოველთვის ვპოულობთ და ეს არც ახლა გაგვიჭირდება. ხალხის ცხოვრება კი უნდა გავაუმჯობესოთ. ყველა რესურსი უნდა ამოვწიოთ და ამოვწევთ კიდეც, – მითხრა სტალინმა.

სიმართლე გითხრათ, ყოველთვის მიკვირდა და არც ახლა გამნელებია ეს გრძნობა. საიდან ვპოულობდით ამდენ ძალას, ამდენ გამძლეობას და ეს, მართლაც რომ, განსაცვიფრებელია. ამ ყველაფრის სათავეში სტალინი იდგა და პირად მაგალითს აძლევდა ხალხს. ტყუილად როდი იყო გაიგივებული სტალინი სამშობლოსთან და საბჭოთა ადამიანი სრულიად გალწრფელად მიდიოდა სასტიკ შეტევაზე სიტყვებით: „სამშობლოსათვის, სტალინისათვის“!

მოლოტოვის სიტყვები კიდევ ერთი დასტურია იმისა, თუ რამდენს ნიშნავს ხალხისთვის ბელადის პირადი მაგალითი, პირადი ცხოვრება, გმირული წარსული. იმ პერიოდის ბელადებისგან განსხვავებით და თუნდაც, შემდგომი ბელადებისგანაც, სტალინს ერთი ცენტიც კი არ ჰქონდა შენახული უცხოურ ბანკში. არ გააჩნდა არანაირი პირადი საკუთრება, გარდა საკუთარი თავისა და საკუთარი თავიც ხალხსა და ქვეყანას მიუძღვნა... ჩიბუხი რომ ჩიბუხი იყო და თუნდაც მუნდშტუკი, ისიც კი არ იყო სტალინის, რადგან თითოეულ მის ნივთს, რომელსაც ის მოიხმარდა, სახელმწიფოს კუთვნილების შტამპი ერტყა. ერთხელ სტალინს ჭიქა გაუტყდა, რომლიდანაც ჩაის სვამდა. თითქოს არაფერია, ხომ, უბრალო ჭიქა? სტალინმა ამ ჭიქის საფასური საკუთარი ხელფასიდან გადაიხადა. მისი ხელფასი 10 ათასი მანეთი იყო და 9 ათასს სხვადასხვა საბავშვო ფონდში რიცხავდა. მოკლედ რომ ვთქვათ, სტალინი ხალხის სამსახურში გაცვეთილი ჩექმით ჩადგა და ამ ქვეყნიდან ძლევამოსილი გენერალისიმუსი გაცვეთილი ჩექმით წავიდა.“

რუბრიკებში – „ბელადები“ და „უახლესი ისტორია“ – გამოყენებულია ამონარიდები ინტერნეტსაიტებიდან, სოციალური ქსელებიდან, პუბლიკაციებიდან და სხვადასხვა ლიტერატურული გამოცემიდან.