მიიჩნევდა თუ არა სტალინი ბერიას თავის მემკვიდრედ

მწერალი ბორის სოკოლოვი: „ლავრენტი ბერია, როგორც ადამიანი, პიროვნება, პოლიტიკოსი და საზოგადო მოღვაწე, დისკრედიტირებულია საბჭოთა კავშირში, მსოფლიოში და ეს გრძელდება ახლაც, პოსტ-საბჭოთა პერიოდში. თუმცა, ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ეს მონაჩმახები სიმართლეს შეესაბამება. უბრალოდ, ხრუშჩოვმა და მკვლელ-შეთქმულთა ბანდამ ბერიას დისკრედიტაცია იმიტომ განახორციელა, რომ საკუთარი დანაშაულები დაეფარათ, მიეჩქმალათ ყველაფერი ის, რაც საბჭოთა ისტორიას სამარცხვინო ლაქად ადევს, ყველაფერი ბერიასთვის გადაებრალებინათ და ამის მთავარი შემოქმედნი სწორედ ბერიას მკვლელები არიან.

სტალინურ სახელმწიფოებრივ სისტემაში ბელადის ურჩობა საშინელი დანაშაული იყო და ასეთ რამეს, ფაქტობრივად, ვერავინ ბედავდა. ურჩობა იქით იყოს და მცირედი დამოუკიდებელი ქმედებაც კი სასიკვდილო რამ იყო ამის ჩამდენისთვის. ამიტომ, სტალინის ქვეშევრდომნი უსიტყვოდ ასრულებდნენ პატრონის (სტალინის) მითითებებს. ეს უმკაცრესი წესი იყო და ამას ყველა ემორჩილებოდა. მხოლოდ ლავრენტი ბერია იყო ამ წესის გამონაკლისი. ბერია ზოგჯერ დამოუკიდებლად ახორციელებდა გარკვეულ ქმედებებს და ეს „ზოგჯერ“ დიდი წარმატების მომტანი ხდებოდა. სტალინი სწორად აფასებდა თავისი თანამემამულე ქვეშევრდომის ამ ქმედებებს და ერთხელაც კი არ გამოუთქვამს საყვედური მის მიმართ. მეტიც, სტალინი სწორედ ბერიას მიიჩნევდა თავის მემკვიდრედ და საამისოდ ანდერძიც კი ჰქონდა დატოვებული.

ლავრენტი ბერიას ვაჟი სერგო ბერია ასეთ ისტორიას ყვებოდა: „სტალინის გარდაცვალებისთანავე დედაჩემსა და მამაჩემს შორის ასეთ დიალოგს შევესწარი. ისინი სადილობდნენ. მამამ დედას უთხრა:

– ნინო, მე ამის დოკუმენტური დასტური მაქვს და სტალინის ანდერძს წინ ვერავინ და ვერაფერი დაუდგება.

სანამ დიალოგის გადმოცემას გავაგრძელებ, განვმარტავ, რომ მამას დედასთვის უთქვამს, სტალინის სურვილით, მისი მემკვიდრე ვარ და სულ მალე, მაქსიმუმ, ერთ წელიწადში, სტალინის ადგილს დავიკავებო და ამიტომ თქვა დოკუმენტური დასტური მაქვსო. დედამ კი უთხრა:

– მერედა რატომ არ უჩვენებ ამ წერილს პოლიტბიუროს წევრებს პოლიტბიუროს სხდომაზე?

– ჯერ ადრეა. ამან შეიძლება, მათში უკუეფექტი მოახდინოს და ამითვალწუნონ. ჯერ კიდევ რაღაც-რაღაც პოზიციები მაქვს გასამაგრებელი, რომ შემთხვევითობა გამოირიცხოს. და საბოლოოდ, რომ მოვიკრებ ძალებს, ეს წერილიც გამომზეურდება.

დედამ თავი გააქნია და უთხრა:

– შენს ადგილზე მე ამ თამაშში არ ჩავებმებოდი. პირიქით, დავწერდი განცხადებას და მოვითხოვდი რაიმე მსუბუქ თანამდებობაზე გადაყვანას, რომელიც ინტრიგებსაა მოკლებული.

– ხუმრობ, ნინო?

– სულაც არა, ლავრენტი. ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ სტალინის მერე ეს მგლები მეორე ქართველს არ აუშვებენ პოლიტიკურ ოლიმპზე. მერწმუნე, ბლოკს შეგიკრავენ და დაეხსენი ამ მტაცებლებს.

მამას ეწყინა დედაჩემის ასეთი რიტორიკა და შემართებით უთხრა:

– ვინ, ეს ტურები დამაკლებენ რამეს? ნუთუ ფიქრობ, რომ მათ ამის გაკეთება ძალუძთ ჩემ წინააღმდეგ? მე, უბრალოდ, არ მინდა ძალისმიერი, უხეში მეთოდების გამოყენება, თორემ ნახევარ საათში მოვაყუჩებ ყველას ერთად ციხე ში და ქვეყანას განვუცხადებ, სტალინი ამათ მოკლეს და სახელმწიფო გადატრიალებას გეგმავდნენ-მეთქი. თუმცა, ეს არაა საჭირო. მე სულ სხვა რამ მაქვს ჩაფიქრებული.

– შენი საქმე შენ იცი, ლავრენტი, მაგრამ ფრთხილად იყავი, – უთხრა დედამ და წამოდგა, რადგან ჩემთან ერთად მოდიოდა.

სანამ სახლიდან მანქანამდე მივდიოდით, თავი გააქნია და მითხრა, – მამაშენი ძალიან სახიფათო თამაშშია ჩაბმული და მეშინია, რამე არ მოიწიოსო.“

როგორც შემდგომში ვიაჩესლავ მოლოტოვი ყვებოდა, ბერიას მუხანათური დაპატიმრებისა და ლიკვიდაციის შემდეგ, ყველა მისი სეიფი გაიხსნა და მათი შიგთავსი ხრუშჩოვის ერთგულმა ხელქვეითებმა წაიღეს. სტალინის ანდერძიც იქ იყო, რომელიც გაქრა და მასში რა ეწერა, სავარაუდოდ, მხოლოდ ხრუშჩოვმა იცოდა. მისი შინაარსი, დიდი ალბათობით, იცოდა ბერიას მეუღლემ, ნინო გეგეჭკორმა და ალბათ, სერგო ბერიამაც. ნინო გეგეჭკორს წაკითხული ექნებოდა ეს ანდერძი. სერგო ბერიას კი დედა მოუყვებოდა მის შინაარსს. თუმცა, სტალინის ანდერძი არც არსად გამოქვეყნებულა და არც სხვა საშუალებით გავრცელებულა. ამიტომ, ამის შესახებ ზუსტი ინფორმაცია არავინ იცის.

უკვე ბერიას ლიკვიდაციის შემდეგ ხრუშჩოვისეული პროპაგანდა ავრცელებდა ხმებს, თითქოს სტალინმა ზეპირად დაუბარა ხრუშჩოვს, რომ სახელმწიფო კოლექტიურად უნდა იმართოს და შენ იქნები მთავარი მათ შორისო. ეს კი მტკნარი სიცრუეა, რადგან სტალინი არაფრით არ დაასახელებდა ხრუშჩოვს ქვეყნის მმართველად, ბელადს ის ყოველთვის მხოლოდ შემსრულებლად მიაჩნდა. ბერიაზე კი სტალინს სწორედ ის წარმოდგენა ჰქონდა, რაზეც ბერია თავის მეუღლეს, ნინო გეგეჭკორს უამბობდა და სტალინი სწორედ ბერიას მიიჩნევდა თავის მემკვიდრედ. მთელ ამ ისტორიაში ყველაზე სამწუხარო ისაა, რომ ბერიას მეუღლის ვარაუდი გამართლდა.“